”ავატარი ”_ ახალი სიტყვა კინო ინდუსტრიაში, რომელმაც მხატვრული ფილმის მომავალი შეცვალა

”ავატარი” _ ეს სწორედ ის ფილმია, რომელმაც შეძლო მთელი მსოფლიოს ალაპარაკება. მის გამოსვლას ყველა მოუთმენლად ელოდა, მათ შორის ქართველებიც. დღეს კი სწორედ ამ ფილმის პრემიერა გადიოდა კინოთეატრ “ამირანში”, საიდანაც რამდენიმე საათის წინ დავბრუნდი და ემოციებისგან ჯერ კიდევ არ დავცლილვარ.

ამ ფილმის გამო არაერთი ხმაური იყო ატეხილი, თუმცა მის შესახებ არაფერი ვიცოდი, უფრო სწორად კი არ ვიცოდი ავატარი რას ნიშნავდა ამ ფილმის მიხედვით, უბრალოდ მის პუბლიკაციას ველოდი, რომ თავად გამეგო ყველაფერი.
არა არის ავატარი? – მოდით, მეტი გარკვევისთვის ფილმის მნიშვნელოვან ნაწილს მოგიყვებით, რაც მეტ წარმოდგენას შეგიქმნით ამ ყველაფრის შესახებ.

გალაკტიკაში არსებობს ადგილი, შეიძლება ითქვას პლანეტაც, რომელსაც პანდორა ჰქვია. აქ მოიპოვება ძვირფასი ქვა [სამწუხაროდ, სახელი ვეღარ დავიმახსოვრე], რომლის 1 კილოგრამის ფასი დედამიწაზე 20 მილიონ დოლარს უდრის. ამ ქვის მოპოვება არც თუ ისე ადვილი ხდება, რადგან ამ პლანეტაზე ბინადრობენ უჩვეულო არსებები; ადამიანის მაგვარი პიროვნებები, რომლებსაც ნაავიი ჰქვიათ (ორი “ა”-თი და ორი “ი”-თი), მათ ყავთ თავიანთი ღმერთი, ეუვა (რაღაც “ვეიქის” პონტში), ან ჩვენებურად ევა. იგი ფაქტიურად მთელს პანდორას განაგებს, მას ყველა ემორჩილება, ნაავიელებით დაწყებული და უჩვეულო მტაცებლებით დამთავრებული.


ამ ქვის მოსაპოვებლად დედამიწელებს უხდებათ პანდორელებთან შეჭიდება, რაც ადამიანურ ძალებს აღემატება. ამიტომაც მათ შექმნეს ავატარი, რაც ადამიანისა და ნაავიელების დნმ-ის შედეგად შექმნილი არსებაა. ამით ისინი ებრძვიან იქაურ მტაცებლებს რათა შეძლონ ზემოხსნებული ქვის მოპოვება.
ფილმის მთავარი გმირი, ჯეიკი, რომელსაც თავისი გარდაცვლილი ძმის მაგივრად გაიწვევენ ამ მისიაზე, არის ინვალიდი, და ავატართან ურთიერთობის შემდეგ მას კვლავინდებურად შეეძლება სიარული და მეტიც. მისი მოვალეობა გახდება, დასახლდეს ნაავიელების თემში და მოიპოვოს მათზე ინფორმაცია. რაღაც დროის გასვლის შემდეგ იგი საკუთარ თავში დაეჭვდება, თუ ვის მხარეს არის იგი.

ის, თუ როგორ მოიპოვებს ინფორმაციას, როგორ განვითარდება მისი სასიყვარულო ურთიერთობები, როგორ გახდება გმირი თუ მოღალატე, ამის გასაგებად იხილეთ ფილმი.
ეს რაც შეეხებოდა მცირე შინაარს, ახლა კი მის ვიზუალურ მხარეს, ფილმი არის ულამაზესი. როგორც უკვე ზემოთ ავღნიშნე პანდორაზე არაერთი უცნაური ცხოველი ბინადრობს, რომლებიც ძალიან ორიგინალურები, ლამაზები და ამავდროულად საშიშები არიან.
თვით პანდორაც ულამაზესი ადგილია, ჰაერში გამოკიდული მთებითა და კლდიდან მავალი ჩანჩქერებით. იკრანები, რომლებიც იქაური ფრინველები არიან, რაღაცით პტეროზავრებს ჰგვანდნენ. აღარაფერს ვამბობ წმინდა ფრინველებზე, რომლებიც მფრინავ მედუზებს გაგონებენ. ფილმის გრაფიკული მხარის ქება უსასრულოდ შეიძლება, რადგან თითეოული დეტალი ნათლად არის გამოკვეთილი.

შინაარსის შესახებ უკვე ვისაუბრე, გრაფიკაზეც ვთქვი ერთი-ორი სიტყვა, ახლა რაც შეეხება თვითონ მსახიობებს. რომ მცოდნოდა, მიშელ როდრიგესი თამაშობდა, ორმაგი სიხარულითა და ეიფორიით აღსავსე წავიდოდი ფილმის სანახავად. ძალიან მოუხდა მას პილოტი ქალის იმიჯი, რადგან არაერთ ფილმი უთამაშია “კაცური” თვისებების მქონე გოგონას როლი, თუნდაც გავიხსენოთ – ფორსაჟი.

მიშელ როდრიგესი პილოტის როლში (გასადიდებლად დააჭირეთ ფოტოს)
სტეფან ლენგი, რომელმაც პირნათლად შეასრულა მასზე დაკისრებული მისია და ბოროტი გენერლის როლი ითამაშა. პიროვნება, რომელსაც “სახეზე ეტყობა” სამხედრო ძალების მმართველობის პრაქტიკა. მისი მოვალეობა იყო არსებული ჯარისკაცებისთვის სიცოცხლის შენარჩუნება და თავდაცვის უზრუნველყოფა.

სტეფან ლენგი გენერლის როლში (გასადიდებლად დააჭირეთ ფოტოს)
და რაღა თქმა უნდა ფილმის მთავარი გმირი, ჯეიკ სალიი, რომლის როლსაც სემ ვორსინგტონი თამაშობდა. იდეალურად შეეწყო, როგორც ინვალიდი საზღვაო პლოტის მეზღვაურის, ასევე პანდორის ერთგული მაცხოვრებლის როლს. ჯეიკი კარგი ჯაშუშიც გამოდგა, რომელიც არც რომანტიზმში მოიკოჭლებდა.


სემ ვოსტინგტონი მთავარ როლშია, 3D ეფექტებს რაც შეეხება, ამაზე ცოტა იმედგაცრუებული ვარ, რადგან ერთ-ერთ წინა პოსტში აღფრთოვანებული ვიყავი “საშობაო ზღაპრის” ეფექტებით, აქ კი მათი ნაკლებობა იგრძნობოდა. არ დაგიმალავთ და თავიდან მეგონა, რომ ფილმის უმეტესი ნაწილი ასეთი ეფექტების გამო განუმეორებელი იქნებოდა. სამწუხაროდ შევცდი. დრო და დრო თვალს ვაპარებდი და სტერეო სათვალეს ვიხსნიდი, რათა სხვაობა მეგრძნო, თუმცა დიდი ვერაფერი განსხვავება ვერ ვნახე.



ფილმით სრულიად აღფრთოვანებული ვარ, 2 საათ ნახევარი გაუნძრევლად ვიჯექი, დაძაბული და ინტერესით ველოდი ყოველ მომენტს, თუმცა ეფექტებმა, რომლის ნახვაც სტერეო სათვალის გარეშეც მშვენიერი იქნებოდა, შედარებით გულგატეხილი დამტოვა.

სანდრო ბოტიჩელი _ ოქროსფერი მხატვარი

სანდრო ბოტიჩელი, ალესანდრო და მარიანო ფილიპეპი, დაიბადა 1444 წელს (1445წ) ფლორენციის მოქალაქის, ტყავის დამამუშავებელი მარიანო ფილიპეპის ოჯახში. იგი ყველაზე უმცროსი იყო ოჯახში. 1458 წელს საგადასახადო ჩანაწერებში მარიანო ფილიპეპი იუწყება, რომ მისი შვილი სანდრო 13 წლისაა, სწავლობს კითხვას და სუსტი ჯანმრთელობის ბავშვია . სანდროს ქმნილებაში ოქროს ფერი სჭარბობს, შესაძლოა ეს ნაწილობრივ იმითაც აიხსნას, რომ ყრმა იმ დროის გამოჩენილ ოქრომჭედელს, ბოტიჩელის მიაბარეს, მისგან გადაიღო ზედწოდებაც და ალბათ ოქროს ფერის სიყვარულიც. არსებობს სხვა ვერსიაც: ბოტიჩელი იტალიურად მსუქანს ნიშნავს, ასე ეძახდნენ მის უფროს ძმას, ვარაუდობენ რომ ძმის ეს მეტსახელი აირჩია მხატვარმა ფსევდონიმად. სამწუხაროდ, თითქმის არაფერია ცნობილი თუ სად და როდის ისწავლა მხატვრობა, თუმცა ზოგი წყაროს თანახმად, მან თავიდან საიუველირო ხელობა შეისწავლა და მხოლოდ შემდეგ დაიწყო ფერწერაზე მუშაობა. სავარაუდოა, რომ ბოტიჩელი იყო ცნობილი ფერმწერის ფილიპო ლიპის მოსწავლე და მასთან მუშაობდა სახელოსნოში 1465-1467 წწ. ადრეული რენესანსის ამ ბრწყინვალე ოსტატისგან ბოტიჩელიმ გადაიღო ნათელი სიცოცხლის მგზნებარე სიყვარული, ვნებიანი მისწრაფება. არ უნდა გამოირიცხოს ის ცნობაც, რომ სანდრო 1468-69 წ.წ.-ში მუშაობდა ფლორენციის კიდევ ერთ ცნობილ ფერმწერ და მოქანდაკე, ანდრეა ვეროკიოსთან და მისი ზეგავლენა განიცადა.

1470 წლიდან ბოტიჩელის უკვე ჰქონდა საკუთარი სახელოსნო და დამოუკიდებლად ასრულებდა მიღებულ შეკვეთებს. მისი სურათები საოცარი ჰაეროვნებითა და ფანტასტიკის სიყვარულით გამოირჩევა . 60-იანი წლების დასასრულს იგი დაუახლოვდა ცნობილ მხატვარს ანტონიო პოლაიოლოს. მისი გავლენით შექმნა სურათები: „ძალა“ (1470, უფიცის გალერეა) და “წმ. სებასტიანე“ (1473-1474წ.წ. ბერლინ-დალემის სურათების გალერეა). ორივე მათგანისათვის დამახასიათებელია ფიგურების მკაფიო, პლასტიური „ძერწვა“.

ა. პოლაიოლო ერთი წლით გვიან, 1475 წ. ქმნის თავის „წმ. სებასტიანეს“, მაგრამ მიუხედავად ამისა მისი გავლენა ბოტიჩელზე უდავოა. ბოტიჩელის „წმინდა სებასტიანე“ სრულიად დამოუკიდებელი ნაწარმოებია და უარყოფს პოლაიოოლოს ზეგავლენას, თუნდაც ამ სურათის შექმნისას. მაგრამ ეს სულაც არაა მთავარი. პოლაიოლოს და მისი სკოლის ნოყიერი ნიადაგიდან წამოიმართა ბოტიჩელის ქმნილება. მისი სებასტიანეც შთააგონეს იმ პრობლემებმა და ხერხებმა, რომლებიც პოლაიოლოს სახელოსნოში შემუშავდა . ეს სჩანს არამარტო იმით, რომ პორველად ხატავს მამაკაცის შიშველ სხეულს, არამედ იმითაც, რომ სარგებლობს პოლაიოლოს მზა სქემებით.



საქვეყნოდ ცნობილია „ივდითის დაბრუნება“, რომელიც შესრულებულია 1470 წელს. ფართო პანორამის ფონზე, სადაც შორეული ბატალური სცენები და კოშკები სჩანს, მოდის გამარჯვებული ივდითი, მარჯვენით ხმალი უჭირავს, მარცხენით – მწვანე რტო, უკან მოახლე გოგო მოჰყვება, კალათით ოლომფრეს თავი მოაქვს. სურათი ინახება ფლორენციის უფიციის გალერეაში.

ბოტიჩელის შემოქმედებაში სამი მთავარი მოტივი გამოირჩევა: ალეგორია („გაზაფხული“), მითოლოგია („ვენერას დაბადება“) და რელიგიური (მადონები).

XV ს-ის ფლორენცია წარმოადგენდა ხელოვნების კულტურის ცენტრს. ქალაქის მაშინდელმა მმართველმა ლორენცო მედიჩიმ, „ბრწყინვალედ“ წოდებულმა, თავის კარზე მიიწვია ანტიკური კულტურის საუკეთესო მცოდნენი - მხატვრები, მწერლები, ფილოსოფოსები, რის გამოც ფლორენციას „ახალ ათენს“ ეძახდნენ, მოღვაწეებს „ჰუმანისტებს“ უწოდებდნენ (ლათინური სიტყვისგან “ჰუმანუს, რაც ადამიანს ნიშნავს), რადგანაც მათ, ისევე როგორც ძველ ბერძნებს, ყველაზე მეტად აინტერესებდათ ადამიანის შესწავლა და ხელოვნებაში მისი გამოსახვა.

70-იანი წლების დასასრულს და 80-იანი წლების დასაწყისში ბოტიჩელი დაუახლოვდა მედიჩების კარს. ამ დროს მიეკუთვნება მისი ყველაზე ცნობილი სურათი „მოგვთა თაყვანისცემა“ (დაახ. 1477-1478წ.წ.). ს. „მოგვთა თაყვანისცემა“ ბოტიჩელიმ ოთხჯერ დახატა. ორი ლონდონის მუზეუმშია, ერთი, უფიცის გალერეაში, ხოლო მისი ასლი ვაშინგტონის ეროვნულ მუზეუმშია.

ამავე პერიოდშია შექმნილი ა.პოლიციანოს ლექსის მიხედვით ალეგორია “გაზაფხული“, მითოლოგიური სურათები: „ვენერას დაბადება“, „პალადა და კენტავრი“.

ასევე რელიგიური სურათები „ხარება“, რამდენიმე მადონა, მათ შორის „მანიფიკატი“, „მადონა ბროწეულით“, „წმინდა ბარნაბას მადონა“, რომელშიც განსაკუთრებით გამოირჩევა იოანე ნათლისმცემელის სახე. ყველა მათგანი ინახება ფლორენციის უფიცის გალერეაში. 1481-62 წლებში იგი მონაწილეობს ვატიკანის „სიქსტის კაპელის“ სიგრძივი კედლების მოხატვაში (სცენები მოსეს ცხოვრებიდან, რომლებიც გაშლილია პეიჟაზისა და ანტიკური ხუროთმოძღვრების ფონზე). 90-იან წლებში ერთ-ერთი მედიჩის დავალებით მან ყალმით შესრულებული ნახატებით შეამკო დანტეს „ღვთაებრივი კომედიის“ ეგზემპლიარი (88-ბერლინის გრავიურების კაბინეტშია, 8- ვატიკანის ბიბლიოთეკაში). სპილენძზე შესრულებული სურათები თავისთავად მოწმობენ ბოტიჩელის გატაცებას. დანტეს სამყაროსთან კავშირს. ამ ილუსტრაციებში განსაკუთრებით მკაფიოდ გამოვლინდა ოსტატის ჰუმანისტური და პოეტური აზროვნება,რაც მის გვიანდელ შემოქმედებას ახასიათებდა. 1490-იანი წლებიდან საუკინის ბოლომდე ბოტიჩელის ხელოვნება იძენს ახალ მიმართულებას, მხატვარი ხან გამოსახავს მტანჯველ განცდებს – „ქრისტეს დატირება“ („პიეტა“), ხან კი – ხატებისთვის მახასიათებელი პირობითობით ქმნის სურათებს.

1500 წელს ბოტიჩელიმ დახატა „შობა““, რომელიც მისი უკანასკნელი დიდი ნაწარმოებია, რამაც ჩვენამდე მოაღწია. ეს ბრწყინვალე ტილოა თავისი კომპოზიციით, იდუმალებით, ფერთა სიუხვითა და სიმკვეთრით.

ბოტიჩელი ძირითადად მადონებს ხატავდა, მაგრამ მისი ფართო თემატიკა მოიცავს ანტიკურ-ალეგორიულ და მითოლოგიურ სიუჟეტებს, პორტრეტებს, ამასთან ოსტატია ნახატებისა, რომელთაც იყენებდნენ ოქრომჭედლები, მოზაიკის ოსტატები. მომხიბლავია მისეული შიშველი სხეული, გამჭირვალე სამოსელი, აბრეშუმის თმა, ფიქრიანი სახეები, ფანტასტიკური იდუმალება.

საუკუნის ბოლოს განვითარებულმა პოლიტიკურმა მოვლენებმა (მედიჩების განდევნა, სავონაროლას სიკვდილით დასჯა) მძიმედ იმოქმედა. მისი ბოლოდროინდელი ნამუშევრები ტრაგიკული განცდების კვალს ატარებს. მათში შეშფოთება და უიმედობაა. ზოგჯერ კი რელიგიური ეგზალტაცია იგრძნობა; მოძრაობის გადმოცემა მკვეთრია, იზრდება დაძაბულობა, პათეტიკა, ფერთა სიჭრელე. უკანასკნელ სურათებში იგი თითქოს გოტიკის ტრადიციებს უბრუნდება. ამ პერიოდში ქმნის სურათებს „მიტოვებული“ (1485-90), „ცილისწამება“ (1495), „წმინდა ზინობის ცხოვრების სცენები “ (1505), ეს სურათები ინახება სხადასხვა მუზეუმში: დრეზდენის სურათების გალერეა, ლონდონის ეროვნული გალერეა და ნიუ-იორკის მეტროპოლიტენ მუზეუმი.

განსაკუთრებულ ყურადღებას იქცევს „“ქრისტეს დატირება““. ცნობილია ორი ტილო: მილანის პოლდი-პეცოლდის გალერეისა და მიუნხენის ძველი პინაკოთეკის. სურათის დათარიღება ვერ ხერხდება, მაგრამ სავარაუდოდ დახატული უნდა იყოს 1500 წლისთვის, ანუ მეამბოხე ბერის, სავონაროლას სიკვდილით დასჯის შემდეგ. ბოტიჩელი განიცდიდა მეგობრის ბედს და რელიგიურ სტრესებში ეძებდა ნუგეშს. ძნელია მოიძებნოს ეგზომ მწუხარე, ტრაგიკული, დინამიკური ტილო.

სიცოცხლის ბოლო ხუთი წელი მხატვარი საერთოდ არ მუშაობდა. რამდენიმე წელიწადი გაატარა სიღარიბეში. მოტეხილი მოხუცი დადიოდა მშობლიური ქალაქის ქუჩებში და გამკითხავი არავინ ჰყავდა. 1510 წლის 17 მაისს ყველასგან მივიწყებული გარდაიცვალა ფლორენციაში, რომლის ბედიც მთელი ცხოვრების მანძილზე ასე აწუხებდა. იგი დაკრძალულია ოჰნისენტის სასაფლაოზე.

დღეს ბოტიჩელს იცნობს ყველა, როგორც იტალიური რენესანსის საუკეთესო წარმომადგენელს. მისი სურათები ამშვენებს ფლორენციის, რომის, ბერლინის, ვაშინგტონის, ნიუ-იორკის, მილანის, პეტერბურგის მუზეუმებსა და გალერეებს.

”რა მემართება? რა მემართება? მაინც თავისით წარიმართება..”

ნიკო გომელაურზე უკვე ბევრი დაიწერა და ითქვა. ალბათ, შეუძლებელია იმაზე უკეთესად დახატო მისი პორტრეტი, ვიდრე მას თავისი ლექსები ახასიათებენ, ამიტომ არც მე შევეცდები ჩემი ენით გადმოგცეთ მისი ხასიათის შტრიხები, სიხარული, ტკივილი, აზრები.
როდესაც სტატიისთვის ინფორმაციას ვაგროვებდი, ერთ-ერთ კომიუტერული მომსახურების ცენტრში შევედი, რათა ის მასალები ამომებეჭდა, რაც მჭირდებოდა. იქვე მჯდომმა ქალბატონმა შენიშნა, რომ ამობეჭდილი ფურცლები ნიკო გომელაურს შეეხებოდა და მთხოვა, თუ შეიძლება ჩემთვისაც ამოვიღებ, ძალიან დიდ პატივს ვცემ ამ პოეტსო. ხშირად ამბობენ, გომელაური მხოლოდ ახალგაზრდების საყვარელი მწერალიაო, თუმცა თუ იმ ინტერესს გავითვალისწინებთ, რაც მასზე შეგროვილმა ინფორმაციამ პატარა ოთახში
გამოიწვია, შემიძლია თამამად ვთქვა, რომ გომელაურს ყველა თაობის ადამიანი დიდი ინტერესით კითხულობს. ნიკო გომელაური ახერხებდა ლამაზად, ლაკონურად გადმოეცა ის, რაზეც ალბათ ბევრ ჩვენგანს ერთხელ მაინც უფიქრია, წერდა იმაზე, რაზეც დარდობდა, რაც ახარებდა.. სწორედ ამიტომ გახდა მისი ლექსები ასე ადვილად მისაღები და საყვარელი ყველა ასაკის ადიანისთვის.
“აღარ დამრჩა გული, ღვიძლი,
მაგრამ მაინც, მაინც ვიბრძვი…
აღარ დამრჩა ტვინი, ფილტვი,
მაგრამ მაინც, მაინც ვილტვი…
აღარ დამრჩა ნერვი ღერი,
მაგრამ მაინც, მაინც ვმღერი
მაგრამ მაინც, მაინც ვქაჩავ,
რადგან ერთი რაღაც დამრჩა…”
დღეს, როდესაც მისი მეგობრები, კოლეგები, ახლობლები ნიკოს იხსენებენ, მის ბევრ სხვა და სხვა დადებით თვისებას აღნიშნავენ, თუმცა თითოეული მათგანი ხაზს უსმევს იმ პიროვნულ სიძლიერეს, რომლის საშუალებითაც ასეთი მძიმე სენით დაავადებული მსახიობი, მაინც ჯიუტად გამოდიოდა სცენაზე, წერდა. თხზავდა, მუშაობდა.. უბრალოდ ცხოვრობდა, ისე როგორც ყველა დანარჩენი ადამიანი. ებრძოდა დროს, რომელსაც როგორც თავად ამბობდა “არ აქვს ხათრი”
“დაუქოქავი საათი
ვითხოვ ღირსეულ წრეს,
დროსთან გავმართე კამათი,
დრო არ ჩერდება, წვეთს…

წლები წინდაწინ იწევენ,
ითხოვენ თავის წილს.
ანგარიშს არც კი მიწევენ.
ცოტა არ იყოს მწყინს.

წვეთენ წამები, წუთები.
დრო სისხლს და სახსრებს მწოვს.
დროს ხომ ვერ გაებუტები?
_ხათრი არა აქვს დროს…

,,რა მემართება? რა მემართება?''
- მაინც თავისით წარიმართება . . “
ვკითხულობთ მის ლექსში, თუმცა ერთ ერთ- სატელევიზიო შოუში დასძინა, ფატალისტი ნამდვილად არ ვარ, ვფიქრობ ჩვენ ყველანი ჩვენ თვითონ წარვმართავთ ჩვენს ბედსო_ და ალბათ, სწორედ ამაში იყო იმ სიძლიერის საიდუმლო, რომელზეც ზემოთ მოგახსენეთ.
როგორც ერთხელ აღნიშნა, არ ახსოვს როდის დაწერა პირველად ლექსი, ძალიან ღრმა ბავშვობაში, როდესაც წერა ისწავლა. “ადრეული ასაკიდან მიმაჩვიეს კითხვას, პოეზიის კითხვას. თავიდან ბუნებრივია, ეს იყო რაღაც გავლენა ან მიბაძვა ვაჟასადმი, გალაქტიონისადმი”. მოგვიანებით მწერალმა იპოვნა ის, რაც ნამდვილად “მისი” იყო და ასე შეიქმნდა 5ალბომი. პირველი “საკაიფო ლექსი” 2001 წელს გამოიცა, ბოლო “უბის ლექსი” კი სულ რამდნიმე ხნის წინ. და დამკვიდრდა კიდეც ლექსი, ისეთი როგორსაც მხოლოდ ნიკო გომელაური წერდა. ნანუკა ხუსკივაძე: “ ნიკოს არავინ არ ჰგავს და ვერავინ ვერ დაემსაგავსება ის მთელი თავისი გონებით, გულით იყო იმ საქმეში, რასაც აკეთებდა”
ბევრს დასწყდება ალბათ გული, ვინც ვერ მოასწრო ეხილა გომელაური სცენაზე. როგორც მისი კოლეგები ამბობენ, მასთან ერთად თამაში დიდი ბედნიერება იყო, რადგან საქმე პროფესიონალთან ჰქნდათ, რომელიც მთელი თავისი არსებით შედიოდა როლში და დიდი შემართებით მუშაობდა სცენაზე”
მისი თეატრალური კარიერა, თეატრალური ინსტიტუდიან დაიწყო. პირველ სპექტაკლ “გუშინდელნის” შემდეგ პერსონაჟს პერსონაჟი მოჰყვა. “კომედიანტები”, “კავკასიური ცარცის წრე”, “იდიოტოკრატია”_ ეს მცირე ჩამონათვალია იმ სპექტაკლებისა, რომელშიც მსახიობი თამაშობდა. მალე გომელაური კოტე მარჯანიშვილის სახელობის ლაურეატი, ბრესტისა და ტრაბზონის პრემიის მფლობელი გახდა “საუკეთესო მსახიობი მამაკაცის” ნომინაციაში. სულ ცოტა ხნის წინ სპექტაკლის “მიყვარხარ, მიყვარხარ, მიყვარხარ” პრემიერა შედგა_ეს მსახიობის უკანასკნელი როლი იყო. “მაკროპოლისის საიდუმლოში, მსახიბმა თამაში ვეღარ მოასწრო. ვეღარ მოასწრო კიდევ უამრავი რამის გაკეთება. პოეტი მხოლოდ 39 წლის იყო.. 12 აპრილს ფონდ “იავნანას” მორიგი საქველმოქმედო კონცერტში მონაწილეობის მისაღებად ემზადებოდა. თუმცა ჯანმრთელობის გამო ვეღაც ეს მოახერხა. მის მაგივრად კონცერტზე ლექსები მისმა მეგობრებმა წაიკითხეს. ნიკო გომელაურს ეკუთვნის “იავნანას” ცნობილი სლოგანიც : “მე მინდა მქონდეს თბილი სახლი”. საწუხაროა, რომ დრო მხოლოდ მაშინ ჩერდება, როდესაც “ მოცარტი ნოტებს აჩევს”.
“ მე შენში მიყვარს ღმერთი
შენ, რა იპოვნე ჩემში?!
შენ_წმინდა სანთლის ღვენთი
მე _გაფანტული ხრეში
მე შენში მიყვარს ღმერთი!
შენში ის თავს გრძნობს კარგად
ჩემში კი სველი დენთი
_აღარ ღირს დროის კარგვად.
მე შენში მიყვარს ღმერთი!
ტერფებთან გინთებ სანთლებს…
და თუ ასეა _წვეთი,
ნამუსი მაინც მმართებს…...
ეს ლექსი პოეტმა თავის ცოლს, ნინას მიუძღვნა. ამბობდა, რომ “სიყვარული მთავარ როლს თამაშობდა, როგორც მის ცხოვრებაში, ასევე შემოქმედებაში. ზოგადად გასდევდა მის პოეზიას, სიყვარული ქალისადმი, დედისადმი, შვილებისა და მეგობრებისადმი. “ყოველთვის უნდა გვახსოვდეს, რომ ამ ქვეყანაზე ბოროტებისტვის კი არა, სიყვარულისთვის ვართ გაჩენილები. ნამდვილი გრნობით ნათქვამი “მიყვარხარ” არასოდეს გაუფასურდება, მთავარი ისევ და ისევ სიყვარულია. ეს გრძნობა ყველაფრის დასაბამი უნდა იყოს”

პოლიტიკაში არ ერეოდა, არასდროს გაუკეთებია რაიმე პოლიტიკური განცხადება, მიიჩნევდა რომ არ ჰქონდა უფლება რომელიმე მხარეს დამდგარიყო, რადგან ორივე მხარეს მისი მკითხველები და მაყურებლები არიან. “ ეს ყველაფერი დალაგდება, პოლიტიკოსები შერიგდებიან, გაიყოფენ იმ მშვენიერ ლუკმებს და ხელოვანი ადამიანი კი დაღდასმული რჩება. აკაკი ამბობდა, მსახიობი იგივე მოძღვარია ხალხისაო, ანუ მსახიობს და პოეტს ძალიან დიდი მისია აქვს და ეს მისია სიკეთით უნდა ზიდოს. იმაში რაც დღეს პოლიტიკაში ხდება და რომ ხელოვანი ადამინები ან ერთ, ან მეორე მხარეს დგანან, სიკეთის არანაირი მარცვალი არ არის. იქ მხოლოდ ბოროტება, ბოღმა და ანგარებაა.. რა თქმა უნდა, მე ამაში არ ვერევი!”
ნიკო გომელაურს თავისი შეხედულება ჰქონდა ზოგადად იმაზე, რაც დღეს ჩვენს ქვეყანაში ხდება, ტკიოდა თავისი ხალხის ცუდი და ამასაც, რა თქმა უნდა, ლექსის საშუალებით აფიქსირებდა.
“ მოიწყინდა ქვეყანამ,
უკვე კარგა ხანია.
სიმართლის მთქმელს ვერ ნახავ,
უკვე კარგა ბანია.
ვეღარ გაგვირჩევია
უცნობი და ნაცნობი…
მომავალი ჩვენია
_მომავალი ღვარცოფი…
მომავალი მეხია,
მომავალი გავალვაა!
მუმლი გადაგვეხვია
წინ ჩარგვებში მალვაა
ჭკუა არმართს ვერა ხნავს,
Bბრბოს მაგივრად მრცხვენია…
და ამ ჩემს კარგ ქვეყანას
მაზედ მოუწყენია…”
მისი ლექსები არის ყველაფერზე, სიხარულზე, სიყვარულზე, ღალატზე, ორპირობაზე, სინანულზე. სწორედ მისი პოეზიით ხდება შესაძლებელი მისი პიროვნების გაცნობა და როგორც თვითონ ამბობდა : “პოეტზე ყველაზე უკეთ მისი ლექსები ლაპარაკობენ და გავაგრძელოთ ჩვენც”…

"Amor ანუ ნარინჯისფერი სიყვარული” _ფილმი რომელმაც მსოფლიო უნდა აალაპარაკოს?!

ოთარ მიქელაძესა და მის ფილმზე ბევრი დაიწერა და ითქვა. ‘’ამორ ანუ ნარინჯისფერი ფორთოხალი ‘’- ეს ის ფილმია, რომელიც როგორც თავად მისი რეჟისორი ამბობს ‘’მსოფლიოს აალაპარაკებს’’. სურათში ბევრი ეროტიული სცენა და შემზარავი ფაქტია წარმოჩენილი : ინცესტი, ნარკომანია, შიდსი, ეთნიკურ-რელიგიური დაპირისპირებები, პროსტიტუცია. შესაბამისად ფილმის ფაბულა, სავარაუდოდ, ძნელად მისაღები აღმოჩნდება ქართული საზოგადოებისთვის. თუმცა სცენარის ავტორი ამისთვისაც მზად არის და ელოდება კიდეც გამოხმაურებას.
სცენარის მიხედვით დედა-შვილს ერთმანეთი უყვარდებათ, ისე რომ წარმოდგენა არ აქვთ ნათესაური კავშირის შესახებ. შვილის როლისთვის მსახიობი ადვილად მოიძებნა, დედის როლზე კი ბევრი ცნობილ მსახიობთან მიმდინარეობს მოლაპარაკება. საბოლოოდ ვინ შეასრულებს ამ როლს უცნობია. ინცესტის პარალელურად ფილმში სხვა სიუჟეტიც ვითარდება, ახალგაზრდა რეჟისორის შესახებ, რომელიც ოცნებობს თავისი წვლილი შეიტანოს კინემატოგრაფში, თუმცა უშედეგოდ.
ძნელია ერთ ფილში მოაქციო ამდენი პრობლემა, განიხილო, გაიაზრო ყველა მათგანი, როდესაც თითოეული საკითხი თავისთავად წარმოადგენს საზოგადოების საკმაოდ პრობლემურ და თითქმის ტრაგდიამდე მისულ თემასაც კი. როდესაც ბედავ წინ წამოსწიო საზოგადოების დრამატული მხარეები, მაშინ გეკისრება კიდეც პასუხისმგებლობა გააკეთო ეს ყველაფერი სწორად და მიაწოდო მაყუღებელს შენი ნაშრომი ისე, რომ ეს არ გავდეს ზემოთხსენებული პრობლემების უბრალოდ კიდევ ერთხელ გახსენებას. ჩვენ ისედაც ვიცით, რომ სცენარში დაწერილი ამბები ხდება ჩვენს ყოველდღიურობაში, ადამინები დღესაც ჩადიან სოდომ-გომორის ცოდვას, მაგრამ ალბათ, არც ერთი ჩვენგანი არ ჩაღრმავებია ინცესტისა და თუნდაც პროსტიტუციის პრობლემებს. ამიტომ რეჟისორს გარკვეულწილად ევალება, ცალკეულ ადამიანები დააფიქროს, დააწყებინოს საზოგადოებას ფიქრი მიზეზებსა და შედეგებზე. ერთი სიტყვით სურათს უნდა გააჩნდეს გამართლებული მიზანი და ის არ უნდა იყოს მორიგი უნიჭოდ გადაღებული ქართული ეროტიული ფილმი. საჭიროა მოიძებნოს ზღვარი უხამსობასა და ნამდვილ ფსიქოლოგიურ დრამას შორის და თუნდაც ახალგაზრდა ადამიანი, რომელიც კინოთეატრიდან გამოვა, იყოს შეძრწუნებული, დაფიქრებული და ლაპარაკობდეს ფილმის ღირებულებებზე და არა იმაზე, თუ რა მაგარი სექსუალური აქტი ნახა ცოტა ხნის წინ ან რა მაგარი მკერდი ჰქონდა კონკრეტულ მსხიობს. რეჟისორის დავალება არც ისე იოლია. როგორც თავად ოთარ მიქელაძე ამბობს, მისი მიზანი არ არის ეროტიული ფილმის გადაღება, უბრალოდ სურს დაანახოს ხალხს ის ტრაგედია, რაც ჩვენს გარშემო ხდება და მიზანიც სწორედ ის არის, რომ მსგავსი რამ აღარ მოხდეს. ‘’ეს არის ფსიქოლოგიური, ფილოსოფიური მელოდრამა სურეალიზმში გადაწყვეტილი. ბევრს ლაპარაკობენ, რომ ფილმი ეროტიულია. ფილმში არის გეის ორი ეპიზოდი. ასევე ეპიზოდი, სადაც პატარა ბიჭს მასზე ასაკით გაცილებით უფროს ქალთან აქვს ინტიმური ურთიერთობა. მაგრამ ეს არ არის ეროტიკა. ეს ტრაგედიაა. ამ ფილმში ჩვენ მთავარ სათქმელს ვამბობთ: მეორედ მოსვლა მოდის ხალხნო. გამოფხიზლდით!”
“ამორ ანუ ნარინჯისფერი ფორთოხალი” არ არის რეჟისრის პირველი მცდელობა სცენაზე გამოეტანა ადამიანთა სექსულაური ცხოვრება. ოთარ მიქელაძე პირველი იყო, ვინც სააქართველოში პირველი ეროტიკული თეატრი დაარსა. სიახლე ყოველთვის იზიდავდა , მაგრამ სურს რომ ხალხმა სწორად გაუგოს. ეროტიკის თეატრის დაარსების დროსაც, სურდა ამ უკანასკენლს აღმზრდელობითი ფუნქცია ჰქონოდა და კატეგორიულად გამორიცხავდა სიბილწის პოპულარიზაციას..
ასევე ოთარ მიქელაძის თაოსნობით დაფუძნდა 1975 წელს პირველი დამოუკიდებელი მოსწავლე-ახალგაზდბის თეატრალური სტუდია. მის ხელში მრავალ თაობას გაუვლია და რეჟისორი ცდილობდა თავისი მოსწავლეებისთვის გადაედო თეატრის, კინოსა და ზოგადად ხელოვნების ის სიყვარული, რაც მთლიანად მოიცავს მის პიროვნებას. სულ ბავშვობიდან ოცნებობდა თეატრსა და კინოზე. ეზოში თანატოლებს მოუყრიდა თავს და წარმოდგენებს მართავდა. შემდეგ იყო თეატრალური ინსტიტუტი, თუმცა არც იქ მოხვედრა, როგორც ყველაფერი მის ცხოვრებაში, ადვილად არ მომხდარა. როგორც ერთ-ერთ ინტერვიუში თავად განაცხადა, მისი ცხოვრება მუდამ მარტივით იყო არეული. (თავადაც მარტშია დაბადებული). a>თუმცა მუდამ ილტვოდა, ისწრაფვოდა შეექმნა რაღაც ძალიან განსაკუთრებული. ასე იყო მაშინაც, როდესაც 1990 წელს პირველად დაწერა სცენარი « ნარინჯისფერი ფორ|თოხალი ». თუმცა შემდეგ ფილმის გადაღება ვეღარ მოახერხა, არული დროის, ეკონომიკური მიზეზებისა და სხვა გარემოებების გამო. მოგვიანებით (წლების შე,დეგ) გააერთიანა ახალი « ამორ » და ძველი « ნარინჯისფერი ფორთოხალი ». ასე იქმნებოდა ნელ-ნელა ფილმის სცენარი, რომლის გამოსვალასაც ამდენი ხანია ელოდება მაყურებელი, უფრო მეტად კი თავად რეჟისორი. ეს არის მისი, როგორც თავად ხუმრობს, ‘’აუხდენელი ოცნება-ფილმი, რომელსაც ორი საუკუნეა იღებს’’.

-რატომ გადაწყვიტეთ მაინდამაინც ინცესტზე გაგემახვილებინათ ყურადღება ?
ინცესტი არის უდიდესი ტრაგედია და რომ არ მოხდეს მსგავსი რამ, სწორედ ამიტომ გავამახვილე ყურადრება ამ საკითხზე.
-ფილმი რეალურ ამბავს ეფუძნება?
ეს ჩემი ექსკლუზიავია და მას არ გავახმაურებ, სანამ ფილმი ეკრანებზე არ გამოვა. თუმცა დედა-შვილის ეპიზოდში არის სიმართლის ელემენტები.
-მსახიობები თუ არიან შერჩეულნი?
ფილმში ბევრი ცნობილი მსახიბი თამაშობს დამწყებ მსხიობებთან ერთად. Dდოდო ჭიჭინაძე, გოგა ნებიერიძე, ზვიად ქარდავა, თემურ ქამხაძე, ლაშა პაპუაშვილი, ლაშა ოყრეშიძე, ზაზა ნოზაძე, ასევე მე.
-ფილმი სკანდალურია?
ფილმს უკვე შეუქმნეს სკანდალურის იმიჯი, ამას ყველანაირად ცდილობენ. “ალიაში” ჩემს ინტერვიუს მისცეს ძალიან ცუდი ინტერპრეტაცია. ჟურნალისტმა მკითხა, თუ ვინ აფინანსებდა ფილმს. მე ვუპასუხე, რომ ფილმს აფინანსებდა ‘’გლობალ ფონდი’’. ცნობისთვის, ამ ფონდს ხელმძღვანელობს საქართველოს პირველი ლედი ქალბატონი სანდრა რულოვსი. გაზეთი გამოვიდა შემდეგი მყვირალა სათაურით : ‘’სანდრა რულოვსი ქართულ ეროტიკულ ფილმს აფინანსებს’’, რასაც დიდი სკანდალი მოჰყვა და მას მერე ინტერვიუებზე უარს ვამბობ. თქვენ გამონაკლისი ხართ (იცინის). ჯერ სად ხართ, ეს ფილმი ეკრანებზე რომ გამოვა, სკანდალი მაშინ ნახეთ.
-მზად ხართ ამისთვის ?
ამ ფილმმა უკვე იმდენი მტერი გამიჩინა სხვაგვარად არც შეიძლება იყოს.
-როგორ ფიქრობთ საზოგადოება მზად არის ამ ფილმისთვის ?
ეს ხომ ის ეპოქაა, როცა ხალხი მთვარეზე სახლებს იშენებს და ჩემი ფილმი გაუკვირდებათ?
რისი თქმაც მინდოდა ფილმში ყველაფერი ვთქვი. მგლის შიშით ცხვარი ვის გაუწყვეტია?! საზოგადოების შიშის გამო არ უნდა ვთქვა რის გაკეთებაც მინდა ?! ფილმს დიდი მიზანი აქვს: რაც არ მოსწონს მაყურებელს სწორედ ის ფატები რომ აღარ განმეორდეს, ამას ემსახურება ეს ფილმი.
-ეკლესიის ფაქტორზე თუ გიფიქრიათ ?
თუკი ჩემს ფილმში რამე ისეთია, რაც მიუღებელი იქნება ეკლესიითვის სწორედ იმიტომ, რომ შემდგემოში ადამიანებმა არ დაუშვან ის შეცდომები, რაც ღმერთთან დააშორებთ. თუ ამას მივაღწიე ე.ი. გავიმარჯვე.

სურათის პრეისტორიითა და მასზე დაბეჭდილი სტატიებით თუ ვიმსჯელებთ მოლოდინი ნამდვილად დიდია, ქართველი ხალხის აზრი ამ თემასთან დაკავშირებით უვე იყოფა ორად. ზოგი მას ამორალურ ფილმს უწოდებს, ზოგს კი მიაჩნია, რომ ის უბრალოდ ობიექტურად ასახავს ქართულ რეალობას. თუ როგორი გამოვა ფილმი, რამდენად ხარისხიანად იქნება მასში გადმოცემული მთავარი სათქმელი, ამას ქართველი მაყურებელი და კრიტიკოსები მალე შეაფასებენ.

ელენე ახვლედიანი

იგი დაიბადა აპრილის თვეში, როცა ლურჯია გაზაფხული. თუმცა, იმ დღეს ბარდნიდა თელავში, თოვდა თეთრი სითეთრე აპრილის ციდან. ძველნი ამბობენ: თოვლიან აპრილს იშვიათნი იბადებიანო. იგიც გამორჩეული ქართველი იყო. მისი დათოვლილი ხედები კი – მამულის ტფილი ხატები.
ელენე ცნობილი სამხედრო ექიმის, დიმიტრი ახვლედიანის ოჯახში დაიბადა. დიმიტრი წარმოშობით ლეჩხუმელი იყო. სწავლობდა ქუთაისის კლასიკურ გიმნაზიაში, იგი თელავში განაწესეს, როგორც სამხედრო ექიმი, სადაც შემდგომში დარჩა. სოფელ კურდღელაულში დიმიტრი ახვლედიანმა პატარა ლაზარეთი გახსნა და გაჭირვებულ ხალხს უფასოდ ემსახურებოდა.
ელენეს ბებია (დიმიტრის დედა) სამეგრელოს წარჩინებულ გვარეულობას, ჩიქოვანებს განეკუთვნებოდა. დიმიტრიმ ცოლად მოიყვანა ელისაბედ ერისთავი. ქართული ქირურგიის დამაარსებელი, კონსტანტინე ერისთავი – ელისაბედის უახლოესი ნათესავი გახლდათ.
ელენეს მშობლებს ჰყავდათ ხუთი შვილი. უფროსი ელენე დაიბადა 1898 წელს.
ელენემ თელავში მიიღო დაწყებითი განათლება წმინდა ნინოს სახელობის სასწავლებელში. 1906-1907 წლებში დიმიტრის ოჯახი საცხოვრებლად თბილისში გადმოვიდა, სადაც შემდეგ შეიძინეს ცნობილი ისტორიკოსის, თედო ჟორდანიას სახლი კლარა ცეტკინის ქუჩაზე.
ელენე ქალთა მეორე გიმნაზიაში შეიყვანეს. იმდენად დიდი იყო მისი სიყვარული მუსიკისადმი, რომ ყველას ეგონა, ელენე ჩინებული მუსიკოსი გამოვიდოდა მომავალში. მაგრამ იგი მხატვრობამ გაიტაცა და დაწყებითი მხატვრული განათლება მიიღო ნიკოლა სკლიფასოვსკის და ფოგელის სამხატვრო სტუდიაში.
გიმნაზიის დამთავრების შემდეგ, 1918 წელს ელენე ახვლედიანმა გაიარა ხატვის მოკლევადიანი პედაგოგიური კურსები ნიკოლა სკლიფასოვსკის და ფოგელის ხელმძღვანელობით და მიენიჭა მხატვრის პედაგოგის კვალიფიკაცია. 1918-1920 წლებში ასწავლიდა ხატვას თბილისის დაწყებით სკოლებში.
მისი სამხატვრო დებიუტი 1919 წლის მაისში, ქართველ მხატვართა სურათების გამოფენაზე შედგა, სადაც მან თვრამეტამდე ნამუშევარი წარმოადგინა. მნახველთა განსაკუთრეული ყურადღება მიიქცია ელენეს ორმა სურათმა: „თელავი” და „თელავში.” მშობლიური კახეთისადმი სიყვარული მთელი სიცოცხლე გამოჰყვა ელენე ახვლედიანის მხატვრულ შემოქმედებას.
1922 წელს ელენე ახვლედიანი შედის ქალაქ თბილისში ახლად დაარსებულ სამხატვრო აკადემიაში პროფესორ გიგო გაბაშვილის კლასში.

მომხიბლავი გარეგნობის ელენეს უამრავი თაყვანისმცემელი თხოვდა ხელს. 1921 წელს ელენე აგრონომ აპოლონ კაკაბაძეს მიჰყვება ცოლად. პომპეზური ქორწილიც გადაიხადეს. “მეუღლე აპოლონ კაკაბაძე არაჩვეულებრივი კაცი იყო და ძალიან უყვარდა ელენე. თუმცა იგი ძალიან ეჭვიანობდა. ეჭვიანობდა ყველაფერზე. სწორედ ეს გახლდათ მათი გაყრის მიზეზი. მიუხედავად ამისა აპოლონის გარდაცვალების შემდეგ მისი მეორე ოჯახის შექმნილ შვილს, ბიჭს სულ ელენე ედგა თავზე და ზრდიდა” (ირინა კალანდაძის მოგონებიდან).
პარიზში გატარებული წლები ელენე ახვლედიანისთვის ინტენსიური შემოქმედებითი მოღვაწეობის წლებად იქცა. პარიზის სურათებთან ერთად, საქართველოდან წაღებული ჩანახატების მიხედვით, მხატვარი ქმნიდა თბილისის, სიღნაღისა და თელავის ძველი უბნებისადმი განსაკუთრებული სიყვარულით მიძღვნილ პეიზაჟებს: “ძველი თბილისი” (1924, კერძო კუთვნილება, თბილისი), “კახეთი-ზამთარი” (1924, საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი, თბილისი), “ძველი თბილისი” (1926, კერძო კუთვნილება, პარიზი), “თელავი” (1927, კერძო კუთვნილება, თბილისი).

ელენე ახვლედიანი პარიზში ცხოვრების პერიოდში იღებდა მონაწილეობას გამოფენებზე. ერთ-ერთ ასეთ გამოფენაზე „შემოდგომის სალონი“ (1924 წ), პიკასომ განსაკუთრებული ყურადღება მიაქცია ე. ახვლედიანის ტილოს „კახეთი, ზამთარი“ და ყიდვა მოისურვა. რაზეც ე. ახვლედიანმა კახური პირდაპირობით უპასუხა: „ეს ნამუშევარი მეც ძალიან მომწონს და არასოდეს არ გავყიდი“. ამ შემთხვევის შემდეგ მათი ურთიერთობა მეგობრობაში გადაიზარდა. პაბლომ თავისი ავტოლიტოგრაფიაც აჩუქა.
დიდი წარმატება ხვდა წილად 1926 წლის ოქტომბერში პარიზის გალერეა “კუატრ შემენში” გამართულ პერსონალურ გამოფენას. ელენე ახვლედიანის სურათებს იძენენ კოლექციონერები, ცნობილი მხატვრები. “დამოუკიდებელ სალონში“ მოწყობილ გამოფენაზე, პოლ სინიაკმა მოისურვა მისი სურათის შეძენა. ორი ტილო იყო გამოფენილი „ძველი თბილისი“ და „ქართული პეიზაჟი“. ელენეს საჩუქრად უნდოდა რომ ებოძა, მაგრამ სინიაკმა საჩუქრის სახით არ მიიღო და ხუთასი ფრანკი გაუგზავნა.
პარიზში ყოფნის პერიოდში ე. ახლედიანის შემოქმედებამ ფრანგი კრიტიკოსების დიდი ყურადღება მიიპყრო. ამას მოწმობს ის რეცენზიები, რომელიც ფრანგულ ჟურნალ-გაზეთებში (გაზ. „დებატ“, ჟურნალი „ლელუნქსი“ და სხვ.) იბეჭდებოდა.
პარიზის კაფე “როტონდაში”, ბოჰემურ ხელოვანთა თავშეყრის ადგილას, ელენეს ყურადღება მიიპყრო ერთი ქალბატონის იისფერმა თვალებმა და მისმა არაჩვეულებრივმა გამოხედვამ. მას მერე იგი მუდამ ოცნებობდა, რომ კიდევ ენახა ეს თვალები. შემდეგ, როდესაც ფილმი “ქალი კამელიებით,” ნახა, აღმოჩნდა, რომ ეს უცნობი იყო ცნობილი კინომსახიობი გრეტა გარბო. ელენეს არ უყვარდა კინო, მაგრამ გრეტა გარბოსადმი სიყვარული იმდენად დიდი იყო, რომ თუ სადმე გადიოდა “ქალი კამელიებით,” აუცილებლად წავიდოდა. ერთხელ დაითვალა, რომ ეს ფილმი 118-ჯერ ჰქონდა ნანახი.
ელენე ახვლედიანი საკუთარი ნამუშევრების გამოფენებს ხშირად საკუთარ სახელოსნოში აწყობდა. აქვე იმართებოდა შემოქმედებითი საღამოები და კონცერტები, უკრავდნენ ცნობილი პიანისტები ჰეინრიხ ნეიჰაუზი, სვიატოსლავ რიხტერი და სხვები. ელენე ახვლედიანის სახელოსნო სხვა ცნობილი ქართველი მხატვრების საყვარელ ადგილადაც ითვლებოდა.


ერთხელ ცნობილმა პიანისტმა ჰენრიხ ნეიჰაუზმა ელენე ახვლედიანის ფერწერის ხილვისას მხატვარს მიმართა: “თქვენი ფერწერა ჩემში ისევე იწვევს მუსიკალურ შეგრძნებებს, როგორც მუსიკა აღძრავს ჩემში ხედვით სახეებს, ხანდახან კი ფილოსოფიურ აზრებსაც კი”.
1975 წელს სსრკ ფინანსთა სამინისტროში ქალთა სურათების გამოფენა გაიმართა, ელენე ახვლედიანის ხელმძღვანელობით. 28 დეკემბერს გამოფენის შემდეგ გამართულ სადღესასწაულო ღონისძიებაზე სიტყვით გამოსვლისას ელენე ახვლედიანი ცუდად შეიქმნა. “Как стыдно, у всех на глазах” ეს იყო მისი ბოლო სიტყვები.
მისი გარდაცვალების შემდეგ სახელოსნო, რომელშიც მხატვარმა ცხოვრების დიდი ნაწილი გაატარა, სახლ-მუზეუმად იქცა.

ჰაინრიხ შლიმანი _არქეოლოგიის უდიდესი აღმოჩენები

ალბათ,ბევრმა თქვენგანმა იცის,თუ ვინ იყო ჰაინირიხ შლიმანი, მაგრამ ცოტას თუ წარმოუდგენია,რა გზა განვლო ამ ამდამიანმა მანამდე, სანამ არქეოლოოგიის ისტორიაში უდიდეს აღმოჩენას გააკეთებდა.შევეცდები,მოკლედ მოგითხროთ ტროას აღმომჩენის ისტორია.
ჰაინრიხ შლიმანი 1822 წელს, პატარა გერმანულ ქალაქ მეკლენბურგში დაიბადა.დედა პატარაობაში გარდაეცვალა. მამა კი - ერნსტ შლიმანი იმავე ქალაქის პროტესტანტული ეკლესიის პასტორი იყო. ჰაინრიხი თავის 5 და-ძმასთან ერთად სიღარიბეში იზრდებოდა,რაშიც დიდი წვლილი მამამისს მიუძღვოდა.პასტორს უყვარდა დალევა და მთელ ფულს სასმელებში ხარჯავდა.თუმცა მოხუც ერნსტს ჰქონდა ერთი კარგი თვისება: მას ძალიან უყვარდა ჰომეროსი და ზეპირად იცოდა “ილიადა”.ეს სიყვარული პატარაობიდანვე ჩაუნერგა თავის შვილებს.ცნობილია ასეთი ისტორია: შვიდი წლის ჰაინრიხმა საჩუქრად მიიღო წიგნი ,სადაც დასურათებული იყო ტროას ომის სხვადასხვა მონაკვეთები.შლიმანმა სწორედ მაშინ დაისახა მიზნად ტროას აღმოჩენა.ამის გამო მას მეგობრები დასცინოდნენ და მეოცნებედ მიაჩნდათ,თუმცა ამას შლიმანი არ შეუშინებია.იგი ჯერ ჰამბურგში გადავიდა საცხოვრებლად,შემდეგ კი იუნგად მოეწყო გემზე,რომელიც ვენესუელაში მიდიოდა.თუმცა გემი გასვლიდან რამოდენიმე დღეში ჩაიძირა.ჰაინრიხმა სხვა რვა გადარჩენილთან ერთად ჰოლანდიის ნაპირებთან ნავით მისვლა მოახერხა.იქ შლიმანმა გადაწყვიტა დრო არ დაეკარგა და უცხო ენების შესწავლას მიყო ხელი.მას არაჩვეულებრივი ლინგვისტური ნიჭი აღმოაჩნდა.ერთ წელიწადში შლიმანი თავისუფლად ლაპარაკობდა და წერდა ინგლისურ,ფრანგულ,იტალიურ,ესპანურ,ჰოლანდიურ,პორტუგალიურ ენებზე.ერთხელ როდესაც იგი ვინმე შრედერის ფირმაში მოანგარიშის ადგილის სათხოვნელად მივიდა ფირმის უფროსი გაოცებული დარჩა შლიმანის ნიჭით და მყისვე აიყვანა სამსახურში.
ახალ სამსახურში მას სხვა ტალანტიც აღმოაჩნდა, იგი მოქნილი და მოხერხებული ვაჭარი გამოდგა, რომელიც ძალიან ხელსაყრელად აწარმოებდა ყველაზე რთულ სავაჭრო ოპერაციებს. 24 წლის შლიმანმა ისწავლა რუსული ენა,გახსნა საკუთარი ფირმა,რომელიც ახორციელებდა რუსეთის ბაზარზე საღებავები შეტანას. ამან შლიმანი უცებ გაამდიდრა და ახლა უკვე მას შეეძლო ეფიქრა თავისი ბავშვბის ოცნებაზე.
ამ დროისთვის შლიმანს უკვე მოესწრო ახალი და ძველი ბერძნული ,არაბული და არამეული ენების სწავლა.იგი გაემგზავრა მცირე აზიის ნახევარკუნძულზე და შეუდგა გამოძიებას.მცირერიცხოვანი ისტორიკოსები,რომლებიც შესაძლებლად მიაჩნდათ ტროას არსებობა, მის ადგილსამყოფელად თურქეთის სოფელ ბუნარბაშში არსებულ ბორცვს მიიჩნევდნენ. შლიმანმა თავიდანვე უარყო ეს ვერსია, რადგანაც , ეს ბორცვი არც ისე დიდი იყო და შეუძლებელი იყო მის ქვეშ ყოფილიყო უზარმაზარი ტროასნანგრევები.ჰაინრიხი ხელმძღვანელობდა ”ილიადით”, და რამდენიმე თვიანი კვლევა-ძიების შემდეგ მან მიაგნო ბორცვს სახელად “ჰისარლიყი” ,რაც თურქულად სასახლეს ნიშნავს. ამან განამტკიცა მისი ვარაუდი რომ,ტროას ნანგევები სწორედ აქ იმალებოდა. ბორცვი ახლოს მდებარეობდა ზღვასთან, როგორც “ილიადაში” იყო.და შლიმანმა დაიწყო ბორცვის გათხრა. წარმატებამ დიდხანს არ დააყოვნა.მუშები თხრილებიდან ათასობით ნამსხვრევებს იღებდნენ.ტროა აღოჩენილი იყო!!! თუმცა შლიმანს ყველაზე დიდი გამოცანა წინ ჰქონდა. როცა გათხრები დამთავრდა აღმოჩნდა,რომ დასახლების ქვემოთ კიდევ იყო ერთი დასახლება.შლიმანმა ამ დასახლების გათხრებიც დაიწყო და მალე დასახლების მესამე ფენა აღმოაჩინა.საბოლოოდ კი აღმოჩნდა,რომ ჰისარლიყის ბორცვის ქვეშ 12 ფენა დასახლება იმალებოდა.გასარკვევი რჩებოდა,თუ რომელი მათგანი იყო ჰომეროსის მიერ აღწერილი ტროა.დიდი კვლევა-ძიების შემდეგ შლიმანმა დაასკვნა, რომ მე-7 ფენა იყო სწორედ ის ,რომელსაც ეძებდა.ამაში მას ტროას მეფის ,პრიამოსის საიდუმლო საგანძური დაეხმარა, რომელიც შლიმანმა შემთხვევით იპოვა მეშვიდე ფენაში.
ტროას აღმოჩენის შემდეგ შლიმანმა კიდევ ერთი დიდი აღმოჩენაა გააკეთა. მან საბერძნეთში მიკენური კულტურის ნანგრევები და მათი მეფის,აგამემნონის სამარხი აღმოაჩინა.მას შეეძლო კიდევ ერთი დიდი აღმოჩენა გაეკეთებია,ამჯერად კრეტაზე,სადაც ბორცვების ქვეშ მეფე მინოსის სასახლე და ლეგენდარული ლაბირინთი იმალებოდა,თუმცა ვეღარ მოასწრო (წლების შემდეგ კრეტის კულტურა ინგლისელმა არქეოლოგმა ჯონ ევანსმა აღმოაჩინა).
ჰაინრიხ შლიმანი 1890 წელს იტალიაში, ქალაქ ნეაპოლში ტვინის ანთებით მოულოდნელად გარდაიცვალა.

ჯონ გალიანო

მოკლე დიდი ზომის შარვალი,სალვადორ დალის ულვაში,უკან შეკრულ გრძელ თმაზე მორგებული ბერეტი,ყურში გაყრილი რგოლი და ვებერთელა ოქრს მედალიონი მოშიშვლებულ ყელზე.ის უსმენს კლუბურ მუსიკას,არ ეტანება ალცოჰოლს,გამუდმებით თან აქვს ერთი კოლოფი მალბორო და თვლის რომ,”მოდით ისევე უნდა დატკბე, როგორც კარგი საჭმლითა და სასმელით
ხუან კარლოს ანტონიო გალიანო 1960 წელს გიბლარტალში დაიბადა,ესპანელი სანტექნიკოსისა და ბრიტანელი დიასახლისის ოჯახში.გალიანო საკუთარ წარმატებულ კარიერას დედის ლამაზად ჩასმისადმი განსაკუთრებულ დამოკიდებულებას უკავშირებს და ბავშვობის წლებს სასეამოვნო ნოსტალგიით იხსენებს.
6 წლის ასაკში ოჯახთან ერთად ლონდონის სამხრეთში დასახლდა,სადაც წმინდა მარტინის სახელობის ხელოვნებისა და დიზაინის კოლეჯი წარმატებით დაამთავრა. მისმა სადიპლომო ნამუშევარმა,რომელიც ფრანგული რევოლუციის მოტივებზე იყო ”დაფუძნებული ნამდვილი სენსაცია მოახდინა და ახალგაზრდა ჯერ არშემდგარ დიზაინერს პირველი აღიარება მოუტანა. სწორედ აქედან დაიწყო მისი კარიერა ლონდონში,ავანგარდული მოდის მაღაზიათა ქსელმა გალიანოს დაფინანსება შესთავაზა ,რითაც მან დამოუკიდებელი კოლექციების შექმნა და ლონდონის მოდის კვირეულებზე გამოტანა დაიწყო. წარმოდგენილი ახალი კოლექცია სათაურით”ავღანეთი უარს ამბობს დასავლურ იდეალებზე”მისთვის წარმატების პირელი საფეხური აღმოჩნდა,მწვერვალისაკენ მიმავალ გზაზე,რომელზეც არაეთი დაბრკოლება შეხვდა.
კოლექციისათვის უცნაური სახელების შერჩევა დიზაინერისთვის შემოქმედებითი პროცესის ერთერთი მთავარი ნაწილია.შემოქმედებით მუზას ის ისტორიულ გმირებში,ლიტერატურულ პერსონაჟებში და სხვადასხვა ქვეყნის ტრადიციებში პოულობს. სამუშაო პროცესის დაწყებამდე კი რაიმე ლიტერატურულ სიუჟეს იგონებს და წარმოსახვაში შექმნილ პერსონაჟებს საკუთარ ესკიზებში აცოცხლებს.
მხოლოდ გალიანოს შეუძლია შარვალი პიჯაკად ხოლო ჭაღის აბაჟური თავსაბურავად აქციოს,კრინოლინის კარკასად ელექტრო მავთულები, დამტვრეული ბოთლები კი აქსესუარებად გამოიყენოს. მისი სტილი ხშირად აშინებდა და აფრთხობდა საზოგადოებას თავისი არაორდინალური და გიჟური ხელწერით,თუმცა დროთAგანმავლობაში ის დაიხვეწა და დღესდღეობით გალიანო ერთ-ერთი ყველაზე პროდუქტიული დიზაინერია,რომელიც ჭრა-კერვის,ქსოვილების დამზადებისა და თარგების გამოყვანის ათასობით ხერხს ფლობს. მან გააცოცხლა დიდი მადლენ ვიონეს მიერ გამოგონილი ირიბი თარგით კერვის ტექნიკა,რომელიც რევოლუციის შემდგომ მივიწყებული იყო,დღეს კი ასეთი აქტუალურია მოდის ტენდენციებში. ლონდონის “ვიქტორიასა და ალბერტის”მუზეუმში მან დაწვრილებით შეისწავლა უდიდესი კუტურიეების მიერ შექმნილი უკვდავი კოსტიუმები,დაეუფლა მატერიების შექმნისა და დრაპირების უძველეს ტექნოლოგიებს და უკვე ოთხმოციანი წლების ბოლოს განახლებული კოლექციებით,რომლებშიც აშკარად იგრძნობოდა როგორც დიდი დიზაინრები სტილის და ასევე იაპონური მოდის კანონმდებლების იამამოტოსა და კავაკუბოს გავლენა,რასაც ჯონმა ქალური სინაზე და რომანტიზმი დაუმატა და წლის საუკეთესო დიზაინერის წოდებაც მოიპოვა.
ბრიტანეთმა ჯონ გალიანო უდიდეს ავანგარდსტად მალევე აღიარა.შემდგომოი წარმტებისთვის მან მაღალი მოდის დედაქალაის,პარიზის დაპყრობა გადაწყვიტა,სადაც თვითდამკვიდრება არც ისეთი ოოლი აღმოჩნდა.კოლექცია “ნაპოლეონი და ჟოზეფინა”რომლითაც გალიანომ პარიზის მოდის კვირეული გახსნა უმალვე იქცა სენსაციად ,ჯონი კი ელეგანტურობისა და მოდური რომანტიზმის ოსტატად აღიარეს.კოსტიუმებში ძველმოდური ქალის თეთრეულის თემატიკა ძირითად სტილში იყო გათამაშებული.მომდევნო ნამუშევარი რომანოვების საგვარეულოს კერძოდ კი Aანასტასია ნიკოლავენა რომანოვის გადარჩენის პერსპექტივას მიუძღვნა სათაურით “ახალგაზრდა პრინცესა ლუკრეციას გაქცევა ბოლშევიკური რუსეთიდან”.წარმოდგენილი საღმოს კაბები,ვიწრო კორსეტები,ბეწვის მუფთები და გრძელი ატლასის ხელთათმანები,მეხსიერებაში დანერგილ რუსული ლიტერატურეს უკვდავ პერსონაჟებს აცოცხლებდა პოდიუმზე.

წარმატებული ჩვენებისა და საზოგადო აღიარების მიუხედავად,იმ დროს საფრანგეთში არსებულმა ეკონომიკურმა კრიზისმა ხელოვნებასაც სძლია,და გალიანოს ბრწყინვალე ნამუშევრებიდან თითქმის არაფერ გაყიდულა.დიზაინერი მზიმე ეკონომიკურ კრიზისში აღმოჩნდა,რის გამოც დაკვეთით ესკიზების დახატვა და გაყიდვა უწევდა.
თუმცა ტალანტი ხომ უკვალოდ არსად ქრება,ჯონმა გავლენიანი მეგობრების დახმარებით კვლავ მოახერხა ფეხზე წარმოდგომა და მომდევნო წლებში აქტიურად შეუდგა კოლექციების შექმნასა და პრეზენტირებას,რამაც მას კიდევ არაერთი ჯილდო მოუტანა ინტერნაციონალურ მოდის კონკურსებზე.
მაშ ასე ჯონ გალიანო საფრანგეთმაც აღიარა და 1995 წლიდან მისი კარიერული გზა მწვერვალისკენ დაიძრა ის ჯერ “ჟივანშის” მოდის სახლის სამხატვრო ხელმძღვანელი ხოლო ერთი წლის შემდგომ კი “კრისტიან დიორის” მოდის იმპერიის კრეატიული დირექტორი გახდა,რაც შეიძლება მისი კარიერის მწვერვალად და შემოქმედებით “ოქროს ხანად” მივიჩნიოთ.
გალიანოსგან “დიორის” უკვდავი ტრადიციების გაგრძელებას, თანმედროვეობისათვის მორგებას ელოდნენ.ჯონისთვის ამას უდიდეს პასუხისმგებლობად მიიჩნევდნენ და გარკვეულწილად მას საფრანგეთის მოდის სიმბოლოდ აღიარებული მოდის სახლის სათავეში ყოფნისთვის არაღირსეულ და შეუფერებელ ადამიანად თვლიდნენ. თუმცა მან მოახერხა ის,რომ “კრისტიან დიორის” მოდის სახლს ახალი სული ჩაფბერა,მოიზიდა ახალი კლიენტები და უკვდავი კლასიკური და დახვეწილი ქალური სტილი თანამედროვე ტენდენციებს მოარგო.
ჯონ გალიანომ ახალ საპატიო წოდებასთნ ერთად საკუთარი სტილიც შეცვალა.მის ესკიზებში ისტორიულ-ეთნიკურ ელემენტებთან ერთად ,მხატვრულ ელემენტთA უცნაური ნაზავი წარმოაჩინა,რომელშიც აფრიკულ-ჩინური სტილი,ლოტრეკის,კლიმტის,დეგასა და სალვადორ დალის უკვდავი ნამუშევრების ხელწერა და ოციანი წლების ფრანგული კლასიკა ერთმანეთში გააზავა.
დღეს ის მსოფლიოს ერთ-ერთი Eწამყვანი დიზაინერია,ყოველწლიურად 12 ერთმანეთისაგან აბსოლიტურად განსხვავებულ კოლექციას ქმნის როგორც “კრისტიან დიორის”მარკისთვის ასევე საკუთარი დამოუკიდებელი მოდის სახლისთვის. მისი ყოველი ჩვენება თეატრალური სანახაობად ქცეული სენსაციაა, რომელშიც მოდელები გალიანოს მიერ შეთხზულ გმირებს ასახიერებენ.

მისთვის ტანსაცმლის შექმნა ცხოვრებისეული მოწოდებაა,მთავარი ღერძი,რომლესაც ცდილობს მოარგოს გარემოც და საკუთარი თავიც. თავად დიზაინრის ჩაცმის სტილი ჩვენების ძირითადი თემატიკის მიხედვით იცვლება,მას შეუძლია შოუს გასამართად სტადიონი “შერვუდის” ტყედ,ვატერლოუს სადგური უდაბნოდ,”ვერსალის” ორანჟერია კი 150 მეტრიან წყლითსავსე პოდიუმად გადააქციოს.
ჯონი დამოუკიდებლად აკონტროლებს დიორის მსოფლიო ქსელში შემავალ 200მდე მაღაზიას,თავად ამოწმებს ფეხსაცმლის,აქსესუარების,თეთრეულისა თუ პარფუმერიის ხაზის გაყიდვეის კონცეფციებს.
გალიანო არავის ჰგავს, მისი ხელწერა ინდივიდუალური და ექსტრაორდინარულია, რომელისაც ერთი დანხვით ამოიცნობთ გასაოცარი მაკიაჟის,ვარცხნილობებისა და უბადლო მოდელების მეშვეობით.
საოცრად მიზანდასახული და უცნაურად საიდტერესო დიზაინერი საკუთარი ელექტური და ავანგარდული სახასიათო ხელწერით მსოფლიომ უდიდეს კუტურიედ და რომანტიკული სტილის ოსტატად აღიარა,რომელიც ქალის იდეალს “დამოუკიდებელ,საკუთარი ბედის განმგებ მანდილოსნებში ხედავს” და თავისი უცნაური და გიჟური ხედვით ცდილობს შეცვალიოს სამყარო, გახადოს ის უფრო მოდური და დახვეწილი და ორგინალური.
ის ცდილობს იცხოვროს აქტიურიად, დატკბეს ცხოვრებით და გაატაროს თითოეული წუთი ისე თითქოს ეს მისთვის უკანასკნელი ამოსუნთქვაა...

ვარიაციები გუსტავ კლიმტის შემოქმედებიდან

“ყველანაირი ხელოვნებაში არის ეროტიკა”_ გუსტავ კლიმტი.
როდესაც ეცნობი ამ ადამიანის შემოქმედებას ხედავ რომ თითოეულ მის ნახატში გადმოცემული ადამიანთა ამქვეყნიური ვნებები, თუმცა კლიმტის ნახატები მნახველს იმდენად დიდ ესტეთიურ სიამოვნებას ანიჭებს რომ შეუძლებელია მათში რაიმე ვულგარული დაინახო. და ჭეშმარიტი ხელოვნბის მიზანიც ხომ სწორედ ეს არის_გადმოსცეს ადამიანის ბუნების ნათელი და ბნელი მხარეები, დაფარული და ცხადი, ისე რომ საზოგადოებამ ის სწორად მიიღოს.
გუსტავ კლიმტი 1862 წელს ავსრიაში დაიბადა. ის იყო სიმბოლისტი მხატვარი, ვენის არტ ნუევო , აგრეთვე მოდერნისა და სეცესიონის მოძრაობათა წევრი. მის ნამუშევრებს შორისაა ფერწერული ტილოები, ფრესკები, სკეტჩები და ხელოვნების სხვა ნიმუშები. რომელთა უმრავლესობა ვენის სეცესიონ- გალერეაშია გამოფენილი. კლიმტის შთაგონების წყარო ქალის სხეული იყო და მის ნამუშევრებში ხაზგასმულია გულწრფელი ეროტიზმი. მისი გრაფიკული ნამუშევრები მთელი მსოფლიოსათვის ძალზე ღირებულ და მნიშვნელოვან კულტურულ მემკვიდრეობას წარმოადგენს.
გუსტავი შვიდი შვილიდან მეორე იყო- მას ჰყავდა სამი ძმა და ოთხი და. გუსტავის ბავშვობამ სიღარიბეში ჩაიარა, რადგან იმ დროისათვის ქვეყანაში ეკონომიკური მდგომარეობა მძიმე იყო მის მშობლებს კი მუდმივი სამუშაო არ ჰქონდათ. მოგვიანებით ერნესტ კლიმტის სამივე ვაჟი მხატვარი გახდა. თავდაპირველად ხატვას გუსტავი მამამისისგან სწავლობდა, შემდეგ სწავლა განაგრძო ვენის სამხატვრო სახელოსნო სკოლაში. გუსტავი ამ სკოლაში 1883 წლამდე სწავლობდა და სასწავლებელი არქიტექტურული დეკორეატორის (ფერმწერის) პროფესიით დაამთავრა. ამ პერიოდისათვის გუსტავისათვის მისაბაძი მხატვარი ისტორიულ ჟანრში მოღვაწე ჰანს მაკარტი გახლდათ. სხვა მრავალი ახალგაზრდა მხატვრისაგან განსხვავებით კლიმტი დაეთანხმა განათლების კონსერვატიულ და აკადემიურ პრინციპებს.
1886 წელს გუსტავის ძმა ერნესტი და მამა დაიღუპნენ. ოჯახის ფინანსური უზრუნველყოფის პასუხისმგებლობის მთელი სიმძიმე გუსტავს დააწვა მხრებზე. მომხდარმა ტრაგედიამ მის მხატვრობაზეც დიდი გავლენა იქონია , რაც მას საკუთარი ინდივიდუალური სტილის ჩამოყალიბებაში დაეხმარა. 1890 წელს კლიმტმა გაიცნო ემილია ფლოგე რომელიც მიუხედავად კლიმტის სხვა ქალებით არაერთგზის გატაცებისა, ბოლომდე მისი ცხოვრების თანამგზავრად დარჩა.
1897 წლიდან კლიმტი გახდა ვენის სეცესიონის მოძრაობის ერთ-ერთი დამაარსებელი და პრეზიდენტი და ამ მოძრაობის ჟურნალის “Der Schazrum” გამომცემელი. მოძრაობის თავდაპირველ მიზანს ახალგაზრდა , უჩვეულო სტილის მხატვრებისათვის გამოფენების მოწყობა და საუკეთესო უცხოელი მხატვრების ნაუშევრების ვენაში გამოფენა წარმოადგენდა. მათ აგრეთვე მიზნად დაისახეს მოძრაობის წევრთა შემოქმედების პოპულარიზაცია ჟურნალის გამოცემის გზით, ამ მხატვართა გაერთიანებას მანიფესტი არ ჰქონდა მიღებული, მაგრამ ცდილობდნენ ერთ სტილში ემუშავათ. სეცესიონში გაერთიანებულნი იყვნენ ნატურალიზმის, რეალიზმისა და სიმბოლიზმის მიმდევარი მხატვრები. მთავრობამ მხარი დაუჭირა მათ ინიციატივას და მისცა ქალაქში არენდით მიწა საგამოფენო დარბაზის ასაშენებლად. მოძრაობის სიმბოლოდ ბერძნული მითოლოგიის ქალღმერთი ათენა იქცა, რომელიც მართლმსაჯულების, მეომრებისა და ხელოვნების მფარველი ქალღმერთია.
პეიზაჟების ჟანრი კლიმტისათვის საინტერესო ერთადერთი არაფიგურალური ჟანრი გახლდათ. კლიმტის პეიზაჟები მისსავე ფიგურებს ჰგვანან დიზაინით. ატერზეს პეიზაჟები იმდენად სავსეა დეტალებით, რომ ზოგჯერ იმასაც კი ვარაუდობენ, რომ კლიმტი ამ ადგილებს ტელესკოპით ათვალიერებდა.
1894 წელს კლიმტმა ვენის უნივერსიტეტის მთავარი შენობის სამი ნახატით გაფორმების შეკვეთა მიიღო. ნამუშევრები სახელწოდებებით: ფილოსოფია, მედიცინა და იურისპოდენცია კლიმტმა 1900 წლისათვის დაასრულა. მის ნამუშევრებს აკრიტიკებდნენ `პორნოგრაფიული~ თემატიკის გამო. კლიმტმა გარდაქმნა ტრადიციული ალეგორიული სიმბოლოები ახლებურად, ეროტიულობის ხაზგასმით, რომელიც კიდევ უფრო მეტად აღიზიანებდა კონსერვატიული შეხედულებების მქონე დამთვალიერებელს. უკმაყოფილებას საზოგადოების ყველა ფენა გამოთქვამდა პოლიტიკური, რელიგიური და ესთეტიკურიც კი. შედეგად ნამუშევრები უნივერსიტეტის მთავარ შენობაში აღარ გამოუფენიათ. ეს ბოლო საზოგადოებრივი შეკვეთა იყო რომლის შესრულებასაც კლიმტი დასთანხმდა. ეს სამი ნამუშევარი 1945 წელს II მსოფლიო ომის დროს ფაშისტური სამხედრო ნაწილის მიერ იქნა განადგურებული. 1899 წელს შესრულებული ნამუშევრით `შიშველი სიმართლე კლიმტმა საზოგადოებას კიდევ ერთი გამოწვევა ესროლა . ნახატზე გამოსახულია შიშველი წითური ქალი რომელსაც ხელთ უპყრია ჭეშმარიტების სარკე , რომლის თავზთანაც შილერის ნაწარმოებიდანაა მოყვანილი ციტატა: “ თუ არ ძალგიცს შენი საქმითა და ხელოვნებით მოეწონო ყველას ჯობს ცოტას მოსწონდე, რადგან მოსწონდე ყველას - ეს ბოროტებაა.”

მშვენიერი ლედი - ოდრი ჰეპბერნი

“თუ ოდესმე ჩემი ბიოგრაფიის დაწერა მომიხდა, ასე დავიწყებ: დავიბადე ბელგიის დედაქალაქ ბრიუსელში 1929 წლის 4 მაისს... ექვსი კვირის შემდეგ კი გარდავიცვალე...”
“დაიცადე დაბნელებამდე...”
ოდრი ჰეპბერნის დედა ნიდერლანდელი ბარონესა ელა ვან ჰიმსტრა გახლდათ, მამა _ კი ინგლისელი ბანკირი ჯონ ჰეპბერნ_რასტონი. ოდრი თვენახევრის იყო, როცა ხველების მწვავე შეტევისგან გალურჯდა და სუნთქვა შეწყვიტა, ექიმებმა პატარას სიცოცხლე ძლივს დაუბრუნეს. სწორედ ამას გულისხმობდა ოდრი, როცა საკუთარ გარდაცვალებაზე საუბრობდა...
მსახიობის მშობლები ერთმანეთს მალე დაშორდნენ. ოდრი დედასთან ერთად ნიდერლანდში ცხოვრობდა და კერძო სკოლაში სწავლობდა.
1940 წლის ზაპხულის ცხელი დღე იდგა, ოდრი ქალაქ არჰემში ისვენებდა, როდესაც ნაცისტურმა გერმანიუმ ქვეყნის ოკუპაცია მოახდინა: პატარა ოდრი დაპყრობილ სამეფოში იზრდებოდა, შიმშილისგან ხშირად გული მისდიოდა და შიშით გარეთ ვერ გადიოდა. თუმცა სხვა გოგონებივით საიდუმლო წერილებს ისიც ფეხსაცმელებში ინახავდა და ჰოლანდიელ ჯარისკაცებთან მალულად მიჰქონდა. ბარონესა ელა ვან ჰიმსტრა შვილს სახელს ხშირად უცვლიდა. ომის დროს მას ედას ეძახდა. ფიქრობდა, რომ სახელი ოდრი ინგლისურ წარმომავლობას უსვამდა ხაზს, ინგლისელებს კი გერმანელი ჯარისკაცები არ სწყალობდნენ. ოდრი ანუ ედა მშვენიერი აღნაგობის, გამხდარი და მაღალი გოგონა იყო. ბავშვობიდან ცეკვავდა, თუმცა ომს ცეკვა არ უყვარს... ყურმბამტყორცნებისა და ბომბდამშენების ხმაურის ფონზე როლები აქ მხოლოდ დაჭრილი ჯარისკაცებისა და თეთრხალათიანებისთვის
აა. ოდრიც მხოლოდ ასსეტ წარმოდგენაში იღებდა მონაწილეობას. ის ჰოსპიტალში ეწთნად მუშაობდა. ერთ-ერთი ჯარისკაცი, რომელზეც ედა ზრუნავდა, ინგლისელი რეჟისორი, ომში კი უბრალოდ მედესანტე იანგი იყო. 20 წლის შემდეგ სწორედ მან გადაიღო ოდრი ფილმში “დაიცადე დაბნელებამდე”.
ომი დამთავრდა. ოდრი ჰეპბერნი კი ლონდონში გაემგზავრა. მას სწავლის გაგრძელება ბალეტის განხრით სურდა. ხშირად დადიოდა ღამის კლუბებში, საცეკვაო მოედნებზე... ცეკვავდა თავდავიწყებით. ისე, თითქოს ომისდროინდელ განცდებს იშორებდა თავიდან. თუმცა ოდრი ბალლერინა ვერ გახდებოდა, რადგან ცეკვის მასწავებლის თქმით, ის ძალიან მაღალი იყო.
“რომაული არდადეგები...”
1952 წელს ფილმ “მონტე-კარლოს” გადაღებაზე ოდრი ჰეპბერნი რიგით მოცეკვავედ აიყვანეს. ამერიკელმა სცენარისტმა მაშინვე შეამჩნია ოდრი და ბროდვეის სცენაზე ჟიჟის როლის შესრულება შესთავაზა. ოდრი თანდათან პოპულარული ხდებოდა, თუმცა ომისდროინდელ ტკივილს მაინც ვერ ივიწყებდა. ამას პირადი განცდებიც ერთვოდა: ტოველთვის აკლდა მამის ზრუნვა, ხშირად ენატრებოდა კიდეც, თუმცა ერთმანეთისგან უამრავი რამ აშორებდათ. მამა ინგლისში ცხოვრობდა, ოდრი _ ნიდერლანდის სამეფოში, მათ შორის კი მსოფლიო ომი მძვინვარებდა. ოდრიმ მამასთან შეხვედრა მხოლოდ 20 წლის შემდეგ მოახერხა.
1953 წელს ოდრი ახალ როლზე მიიწვიეს, მას სასახლის ერთფეროვანი ცხოვრებით თავმობეზრებული პრინცესას როლი უნდა შეესრულებინა. ასე დაიწყო მის ცხოვრებაში “რომაული არდადეგები”. ამ როლმა მას “ოსკარი” მოუტანა. პრიზეს მისაღებად მან სცენაზე სიხარულით აირბინა და დაბნეულობისაგან ჟან ჰერშოლტს ტუჩებში აკოცა. მერე ოდნავ გაწითლდა და დამორცხვებული კულისებში გაუჩინარდა...
ოდრი ყოველთვის თავშეკავებულობით გამოირჩეოდა, ასეთივე იყო მისი ჩაცმის მანერაც. 50-60-იანი წლების ოდრი რეტრო-სტილის ფუძემდებლად აღიარეს: დიდი მრგვალი სათვალე, შავი შარვალი, დაბალძირიანი ფეხსაცმელი _ “ყველა დროისთვის მისაღები გარეგნობა”, _ წერდნენ გაზეთებში. არასოდეს უთქვამთ, რომ ის ისეთივე სექსუალურია, როგორიც ბრიჯიტ ბარდო ან მერილინ მონრო. სამაგიეროდ, არავის ეპარებოდა ეჭვი მის ტალანტსა და სათნო ხასიათში.
“ჩემი მშვენიერი ლედი...”
“წარმატება დაბადების დღეს ჰგავს. წლები გემატება, მაგრამ ისა ხარ, რაც ხარ, ისევ გიღებენ ფილმებში, ისევ ფიქრობ ოჯახზე, ისევ გინდა შვილები...” “რომაული არდადეგების” შემდეგ ოდრი ფილმ “საბრინაში” მიიწვიეს, მსახიობ უილიამ ჰოლდენთან ერთად. უილიამი ჰოლივუდში ერთ-ერთი ყველაზე სიმპათიური და წარმატებული მამაკაცი იყო. ოდრი მოიხიბლა მისით და გადასაღებ მოედანზე მართალია უხმაურო, მაგრამ ძლიერი სიყვარული გაჩნდა. ყველას ეგონა, რომ ეს ამბავი ქორწინებით დასრულდებოდა, თუმცა ას ეარ მოხდა: “ეს ერთი ნახვით შეყვარება იყო, რომელიც, როგორც წესი, დიდხანს არ გრძელდება”, _ განაცხადა ოდრიმ. 1954 წელს ბროდვეის სცენაზე კიდევ ერთი სპექტაკლი დაიდგა, სადაც ოდრი თავის მომავალ ქმართან, მელ ფერიერთან ერთად თამაშობდა. ოდრიმ ამ როლისთვის საუკეთესო მსახიობი ქალის პრიზი დაიმსახურა. ამას მოჰყვა გაუთავებელი გადაღება და რეპეტიციები. “სასაცილო სახე’, “როგორ მოვიპაროთ მილიონი”, “საუზმე ტიფანისთან”, “ჩემი მშვენიერი ლედი”... ფრედ ასტერო, ჰემფრი ბოგარტი, გარი კუპერი, ჯორჯ პეპარდი, რექს ჰარისონი, პიტერ ო’ ტული, შონ კონერი, გრეგორი პეკი... ეს “ყველა დროის მამაკაცები: მისი პარტნიორები იყვნენ თეატრსა თუ კინოში, გადაღება მთავრდებოდა, ისინი კი მის დავიწყებას ვეღარ ახერხებდნენ... მერე ოდრის საუკეთესო მეგობრები ხდებოდნენ.

50-იანი წლების დასაწყისში ოდრი ჰეპბერნი ახლაგაზრდა ჯეიმზ ჰანსონზე დაინიშნა. როცა ქორწილის დღე დადგა, ოდრიმ თეთრი კაბა გაიხადა და რომელიღაც გაჭირვებულ წეევილს აჩუქა. ჯეიმზს კი უთხრა, ჩემნაირი დღის რეჟიმის მქონე ადამიანებს ოჯახები მალე ენგრევათო... ის კი, ვისაც ოდრიმ საპატარძლო კაბა აჩუქა, ძვირფას სახსოვარს დღემდე ინახავს.
ოდრი ყოველთვის ფრთხილად ეკიდებოდა ქორწინების საკითხს. მისის ოცნება მშვიდი ოჯახი და შვილები იყო, რომელთაც ბედნიერი ბავშვობა ექნებოდათ.
ოდრიმ იქორწინა მელ ფერთან, თუმცა ეს ქორწინებაც წარუმატებელი აღმოჩნდა. ქორწინებიდან 14 წლის შემდეგ მელმა საყვარელი გაიჩინა და მათი ოჯახი დაინგრა. მელთან განშორების შემდეგ ოდრი თავს ცუდად გრძნობდა, მაგრამ შვილი მას ყველაფერს ავიწყებდა.
“ყოველთვის”
60-იან წლებში ოდრიმ იტალიელი ფსიქოლოგი გაიცნო, რომელმაც ოდრის ადრინდელ ფსიქოლოგიურ ტრავმებს ახსნა მოუძებნა: ომისდროინდელი განცდები და მშობლების განშორებით მიღებული ტკივილი. მალე დაქორწინდნენ. ოდრიმ მეორე შვილი ლუკა გააჩინა. მოგვიანებით ისინი დაშორდნენ. ოდრისთვის ყველზე მნიშვნელოვან საქმედ ქველმოქმედება იქცა.
1988 წელს სტივენ სპილბერგმა ოდრის მთავარი როლი შესთავაზა ფილმში “ყოველთვის”. ეს ფილმი ოდრისთვის უკანასკნელი აღმოჩნდა. სიცოცხლის ბოლო წლები ჰოლანდიელ მსახიობთან, ღობერტ უოლდერთან ერთად გაატარა. ბოლო ინტერვიუში ოდრიმ სევდიანი ღიმილით განაცხადა, რომ მის ცხოვრებაში რობერტთან გატარებული წლები ყველაზე ბედნიერი იყო.
1992 წლიდან ოდრი ძლიერმა ტკივილმა შეაწუხა. ექიმებმა კიბოს დიაგნოზი დაუსვეს. მსახიობი დანებებას არ აპირებდა. საშინელ დაავადებას ებრძოდა და თან საქველმოქმედო საქმიანობას არ წყვეტდა. რობერტიც თან ახლდა. უოლდერსმა იცოდა, რომ ოდრის მიერ წარმოთქმული ყოველი სიტყვა მალე ისტორიის კუთვნილება გახდებოდა. უსმენდა და ტიროდა. იცოდა, მალე ყველაფერი დასრულედებოდა...
პატარ ქალაქში, მე-18 საუკუნის ქვით მოპირკეთებულ შენობაში ცხოვრობდა _ ბაღებით, ტბებითა და საყავრელი ადამიანებით გარშემორტყმული. გარდაცვალებამდე რამდენიმე დღით ადრე ოდრის სახლს პაპარაცებით გატენილმა ვერტმფრენმა გადაუფრინა. ოდრი ეზოში სეირნობდა. მაშინვე გაჭირვებით შეაფარა თავი სახლს. არ უნდოდა სიკვდილის წინ ფოტოები?..
ოდრი ჰეპბერნი 1993 წლის 20 იანვარს გარდაიცვალა. ზოგისტვის იდეოაურ ქალად დარჩა, ზოგისთვის ადამიანად, რომელსაც სითბო, სიყვარული და საკვები მოაქვს, ზოგისთვის კი _ გენიალურ მსახიობად...
ნებისმიერი ქალი, ცხოვრების რომელიმე ეტაპზე მაინც, ოდრი ჰეპბერნთან მსგავსებაზე ოცნებობს. თავის დროზე მსახიობს ამაზეც ჰქონდა პასუხი: “ნებისმიერს შეუძლია ოდრი ჰეპბერნის შესახედაობა ჰქონდეს: თუ თმას მოკლედ შეიჭრის, მზის დიდ სათვალეს გაიკეთებს და პატარა სავ კაბას ჩაიცვამს...”

მოკრძალებული გენიალურობა

დღეს ხშირად კამათობენ იმაზე ემუქრება თუ არა ლექსს რამე ჩვენს პრაგმატულ დროში. Eვფიქრობ არა,სანამ მას ეყოლება ნამდვილი მკითხველი და გენიალური პოეტები. Bბესიკ ხარანაული, ერთ-ერთია იმ დიდ მწერლებს შორის, რომლებიც ქმნიან უკვდავ ლიტერატურას.ლიტერატურას, რომელიც გაუძლებს დროსდა კიდევ ბევრს დააფიქრებს ზოგადად პოეზიის მნიშვნელობაზე.
როდესაც პირველად დავურეკე თქვენზე პორტრეტს ვაკეთებ-მეთქი, თითქოს შორს დაიჭირა. “საერთოდ ვერიდები, არ მიყვარს როდესაც ჩემზე წერენო. ბესიკ ხარანაული ჩვენი დროის გალაქტიონი... “პოეტი რომელმაც მთლიანად ააყირავა დღევანდელი რეალობა.. “ მწერალი რომელიც განურჩევლად ეპოქებისა ყოველთვის მწვერვალებზე იმყოფება” ეს არასრული ჩამონათვალია იმ ციტატებისა და სათაურებისა, რასაც მასზე წაიკითხავთ და გაიგებთ, მაგრამ მისი გაცნობისას გაკვირვებული დარჩებით, როგორ შეიძლება ადამიანი ასეთი მოკრძალებული იყოს, პარალელურად კი მის ნობელის ლაურეატობაზე საუბრობდნენ.
“კომუნისტის” ყოფილი რედაქციის წინ უნდა შევხვედროდი. ქუჩა ხმაურიანი, გარშემო წიგნები, მყიდველები (მადლობა ღმერთს რომ წიგნის კიდევ ჰყავს მსურველი). შორიდანვე დავინახე ნელი ნაბიჯით მოდიოდა, გძელი “პლაში”, შავი ფერის ყელსახვევი, სიგარეტი, ხელში გაზეთები..... ღიმილით მიმიღო.

ამბობენ დღეს ახალგაზრდებს წიგნი აღარ აინტერესებთ-მეთქი. აინტერესებთ, ვერ იტყვი რომ არ კითხულობენ, თუმცა ეს ზოგადად ქართველი ხალხია ასე, კითხვა არ უყვართო.
თავად წიგნის სიყვარული ბავშვობიდან მოსდგამს, დედა სკოლის მასწავლებელი იყო, რუსუდან გელოვანთან (მირზა გელოვანის და) ერთად ნერგავდა მასში ლეტერატურულ ტრადიციებს. თუმცა ბავშვობა საკმაოდ რთულ დროში მოუწია, კლასიკოსთა ნამუშევრები მკაცრ ცენზურას გადიოდნენ, იკრძალებოდა ყველაფერი, რაც რეჟიმის ჩარჩოებს ვერ ერგებოდა, წიგნი არ იშოვებოდა. ადამიანები ჩუმად თუ მოიხელთებდნენ ამა თუ იმ ნაწარმოებს და შემდეგ გადადიოდა ხელიდან ხელში, ოჯახიდან ოჯახში, მეგობრიდან მეგობართან, ჩუმად, მალულად.
პარადოქსულია, ალბათ, მაგრამ ასეა, რაც უფრო დიდი იყო შიში, მით მეტი იყო ახლის შეცნობის, გაგების სურვილი. რაც აკრძალულია, ის უფრო მიმზიდველია. “როგორც კი აღმოჩნდებოდა, რომ მე ჩუმად სხვენიდან მოპარული წიგნი დავამთავრე, ის მაშინვე ქრებოდა. ასე წავიკითხე მიხეილ ჯავახიშვილის “არსენა მარაბდელი”, ახლაც მახსოვს, ყვითელEყდიანი წიგნი იყო, ზედ ცხენზე შემჯდარი კაცი ეხატა, ქანდაკებას მაგონებდა,... რამდენჯერ ყოფილა ნაჩქარევად, ძალით წამიკითხავს დაღლილს, რადგან ვიცოდი დღენახევარში უკან პატრონისთვის უნდა დამებრუნებინა”....თუმცა ამ პერიოდის სირთულე მარტო ცენზურაში არ მდგომარეობდა. ეს დრო იყო ასეთი, დოგმა, საზღვრები, ჩარჩოები, ცენზურა, არავითარი სიტყვის თავისუფლება, და რაღა თქმა უნდა..... რეპრესიები _მარტო იმ პატარა ქუჩაზე, სადაც ბატონი ბესიკი იზრდებოდა 12 კაცი იყო მოკლული რეპრესიების დროს. “სულ ქალები იყვენენ გარშემო, კაცი თითქმის არცერთ ოჯახში არ იყო”. ბ-ნი ბესიკიც ობოლი გაზარდა დედამ_ “დედაჩემიც ძლივს გადარჩა, მაგას როგორ ამოაძრობ ადამიანს გონებიდან, გულიდან ... ვერ ამოაძრობ...”


შემდეგ დადგა სტუდენტობის წლები. ბესიკ ხარანაულმა ფილოლოგიურზე ჩააბარა, პარალელურად სულ წერდა, თხზავდა,.. ამის გარეშე ხომ წარმოუდგენელი იქნებოდა მისი ცხოვრება. საინტერესო დრო იყოო და გაეღიმა, მოგონებებში წავიდა; სტუდქალაქი, საერთო ოთახი, რომელსაც სვან მეგობრებთან იყოფდა.. იხსენებდა, თან ღიმილი არ შორდებოდა “მშივრები კი ვიყავით ისე... რა იყო იცი, შენ რო ფული გექნებოდა არ იყო ის შენზე გათვილი მხოლოდ, ძალაუნებურად იყო საერთო ყულაბა, შეუთანხმებლად...”
ახალგაზრდა ბიჭი ბავშვობიდან წერდა, თუმცა იმის გაცნობიერება, რომ აუცილებლად ეპოვნა საკუთარი თავი, ყოფილიყო თავისუფალი, სწორედ აქ მოხდა, სტუდქალაქში. ეს ის დროა, როდესაც ყველაფერი დოგმატური იყო, ადამიანს არ ჰქონდა უფლება ეწერა, ის, რასაც ფიქრობდა, გრძნობდა.. “დაწერდი და... დაგიჭერდნენ”. მიზანმიმართულად ხდებოდა ყველაფერი იმის აღმოფხვრა, რაც რეჟიმის მიერ დაწესებულ ჩარჩოებში არ ჯდებოდა, არტახებში არ ექცეოდა. ერთ დარღვევას მეორე მოსდევს და ჯაჭვური პრინციპით ებმის ერთამნეთს. “მეც ვწერდი დოგმატურ პოეზიას, რა თქმა უნდა ვბაძავდი დიდ პოეტებს, ხანდახან სუსტებსაც, მაგრამ მერე გავჩერდი... გავჩერდი რატო იცი? მივხვდი, რომ ჩემი არ იყო. მაგასაც მიხვედრა უნდა, რა არის შენი, ოღოდ ეს უცებ ერთხელ კი არ უნდა მოგეჩვენოს, არა... ღრმად უნდა გაგიჯდეს, რომ შენი არ არის, უნდა გამოხატო ის რაც შენშია. ეს გრძელი პროცესი იყო”.


ბესიკ ხარანაული ერთ-ერთი პირველი იყო, ვინც ქართულ პოეზიაში ვერლიბრი შემოიტანა. ხშირად სხვა და სხვა კრიტიკოსები ვერლიბრს არაერთგვაროვნად აფასებენ. ზოგს მიაჩნია, რომ “თეთრ ლექსს” ირჩევს ის, ვისაც არ ჰყოფნის ოსტატობა წეროს ტრადიციული ფორმით, გარდა ამისა საქართველოში თითქოს სისხლში აქვთ უკვე საუკუნეების მანძილზე გამჯდარი კლასიკური, გარითმული პოეზია. ბ-ნი ბესიკის მოსაზრება კი შემდეგნაირია: “ნატირლები, მთიბლური ორივე ცხრა მარცვლიანი გაურითმავი ლექსებია, ჩვენ მაგაზე ვართ გაზრდილები, ეს ორიგინალური და ესტეთიური ფორმაა, როგორც მაგალითად სვანური პოეზია, რომელიც ძალიან დიდი და საინეტერსოა. მე მიკვირს, რომ მას ცოტა მკითხველი ჰყავს, ცოტანი არიან მასზე გაზრდილი ადამიანები. თუმცა ყველას აქვს გულში შინაგანად ის მომენტი, როდესაც რაღაცამ შეგძრა, ის რაც აკვნიდან წამოგყვა, სწორედ ასეა ვერლიბრიც, ის ძალაუნებურად არსებობს შენში, პოეზიაც ხომ ენაა..."
“მოკვდავო ბეჩაო ირემო დასდევა სიღარიბის ჯოხი
მაწინიც დაილოცებიან შიშველი დაგეფაროს ხორცი”
“ერთ-ერთი გენიალური ლექსია ჩემი აზრით. ეს არ არის კლასიკის უარყოფა, უბრალოდ ეს არის რაც მთიდან, ბავშვობიდან სიღმისეულად ჯდება ადამიანის სულსა და ხორცში, ეს არის, რასაც ვერ გაექცევი, შინაგანად მოსდევს კაცს... დედასავით არის…. ასე გულში სულ ეძებ შენ დედას...”


ბესიკ ხარანაულის ლექსებში იგრძნობა შინაგანი თავისუფლება, გულწრფელობა, მის პოეზიაში ხაზგასმულია სისადავე და უბრალოება, რომელიც რაღაც უფრო დიდთან არის შერწყმული, პოეტის აზრები ნატიფი ოსტატობით იშლება ლექსში და იმაზე სვავს აქცენტებს, რაც თავად მას აფიქრებს და ალბათ საზოგადოებასაც. მწერალიც სხვა არაფერს ითხოვს გარდა იმისა, რომ იყოს თავისუფალი, გარდა იმისა, რომ მიეცეს შესაძლებლობა, წეროს, ის რასაც ფიქრობს. საერთოდ მიაჩნია, რომ ადამიანი არ უნდა ელოდებოდეს ჯილდოს მიღებას საკუთარი შემოქმედებისთვის, რადგან ამბიციები მტერია კაცის. “ღმერთმა დამიფაროს იმაზე ფიქრი დავიწყო, რამე პრემია მომცენ-მეთქი, ეგ დამღუპველია, დავიკარგები, თავისუფლებას დავკარგავ, პოეტი რომ ბრძენის პოზიციას დაიჭერს, წასულია მისი საქმე...”
ბესიკ ხარანაულს მიღებული აქვს რუსთაველის, ილია ჭავჭავაძის, სახელმწიფო პრემიები და არის 2003 წლის საბას პრემიების ლაურეატე, ხალხი აფასებს მის შემოქმედებას. ხშირად სხვა და სხვა გენიალურ მწერალს ადარებენ, თვითონ კი არ უყვარს “ასეთი რამეები”. _“ეს ქართველთა ჩვევაა მწერლებისთვის ნომრების მიწებება, გალაქტიონის შემდეგ პირველი, რუსთაველის შემდეგ მეორე, თითქოს პურის რიგში დგანან”. ურჩევნია ნაკლებად იფიქროს მატერიალურ სიმდიდრეეზე, ჩინმედლებსა და ამბიციებზე, რადგან ეს ყველაფერი პრობლემებს აჩენს ადამიანის ცხოვრებაში, ურვევს სიმშვიდეს, შინაგანად აფორიქებს, ძაბავს. “ერთხელ ერთმა საკმაოდ მაღალი თანამდებობის კაცმა მკითხა, სუფრაზე ვიჯექით ერთად ... “ როგორ ახერხებ ასე კარგად ცხოვრებასო? მე ვუთხარი “ როგორ და.. მე მხოლოდ ადამიანური პრობლემები მაქვს-მეთქი, ჩვენ ვზივართ ვსვამთ, ვერთობით, ვიცინით, ის კიდევ ჩვენთან იჯდა და მისი გონება სხვაგან იყო, იმ პრობლემებს დასტრიალებდა, რაც ჩინმედლებს და დიდ დიდ სკამებს მოაქვს...ადამიანს ხან ბევრი აქვს. ხან ცოტა, ხან მოაკლდება ხან პირიქით. ხან ასეა ხან ისე”
და სწორედ ასეთ ადამინურ პრობლემად მიაჩნია, მისი ნობელის პრემიაზე წარდგენის იდეაც. Uუფრო სწორედ კი ის, რომ ხმა გავრელდა თითქოს მწერალი ბესიკ ხარანაული ნობელის პრემიაზეა წარდგენილიო; თავად ამბობს, რომ არაფერი იცის ამის შესახებ. “ მინდა ხალხს გავაგებინო, მე უმანკო ვარ ამ საქმეში.” ასეთი იდეა მისი წიგნის პერზენტაციის დროს გამოთქვეს კაფე “ქარავანში” და ამის შემდეგ, როგორც ზოგადად საქართველოში ხდება ხალხმა აიტაცა ეს აზრი და დღეს ზოგი რას ამბობს, ზოგიც რას. “ზოგს ჰგონია, რომ უკვე მივიღე, მირეკავენ მილოცავ, ზოგი ფიქრობს, რომ პარიზში მაგისთვის ვიყავი წასული…”. საფრანგეთში ნობელის პრემიისთვის არა, მაგრამ თავისი შემოქმედებისთვის კი ნამდვილად იყო მიწვეული. ცოტა ხნის წინ პოეტმა ოთარ თურმანაულმა მისი “ამბა-ბესარიონი” ფრანგულად თარგმნა. წიგნი უკვე გამოიცა და საკმაოდ კარგი გამოხმაურება პოვა.

“ისეთი კალთააკრეფით
წავიდა ნისლი ხევისკენ
ხეებს გაუჩნდათ წვივები
და მე მეგონა ვეღირსე
მაღალ წვივებში ხეტიალს…
ვინც დამინახა, შეშურდა_
უბირს ყოველთვის ბედი აქვს!..
ან ძროხის მწყემსი იქნება, ან ვინმე შარახვეტია…
მე რომ ვიყავი, ისა თქვეს,
ეგ მუდამ ერთზე მეტია!”
ასე იხატება ბესიკ ხარანაულის პოეზიაში ორიგინალური, ღრმა ჩანახატები. ხშირად მეორედ, მესამედ და მეათეჯარ წაკითხვის დროსაც ახალს აღმოაჩენ და გაგიკვირდება, როგორ შეიძლება თუნდაც ორ სტრიქონიანმა ლექსა ასე დაგაფიქროს…
“მას ვისაც მცირე ელდა ჰყოფნის,
რათა დაფეთდეს,
ღმერთი დიდ ტანჯვას არ მიაყენებს”
ან “ნახეს კაცი, ერთი წამით რომ ისვენებდა და წაიღეს უმალ ამბავი, კარგად არისო”.

ასტრიდ ლინდგრენი _ ბავშვების ყველაზე საყვარელი მწერალი

ასტრიდი დაიბადა 1907 წლის 14 ნოემბერს, სამხრეთ შვედეთში, პატარა ქალაქ ვიმერბიუში (სმოლანდის პროვინცია), ფერმერის ოჯახში. იგი იყო სამუელ ავგუსტ ერიკსონისა და მისი მეუღლე ჰანას მეორე შვილი. მამა ნესეში სოფლის მეურნეობით იყო დაკავებული. უფროს ძმა გუნართან ერთად, ოჯახში სამი გოგონა იყო — თავად ასტრიდი, სტინა და ინგეგერდი.

თავის ავტობიოგრაფიულ ნაშრომებში ასტრიდი წერს, რომ იგი იზრდებოდა „ცხენის“ და „კაბრიოლეტის“ ხანაში. გადაადგილების მთავარი საშუალება ცხენოსანი ეკიპაჟი იყო, ცხოვრების ტემპი უფრო ნელი იყო, გასართობი საშუალებები — უბრალო, ხოლო ურთიერთობა ბუნებასთან — უფრო მეტი, ვიდრე დღეს. ასეთი გარემო მომავალ მწერალს ბუნებისადმი სიყვარულს უნერგავდა. მისი წიგნების უმრავლესობას ეს თემა მისდევს.

თავად მწერალი ყოველთვის აღნიშნავდა, რომ ბედნიერი ბავშვობა ჰქონდა. მშობლები ყოველთვის ზრუნავდნენ მათზე, უფრო მეტიც — არასოდეს ერიდებოდათ თავისი უზომო სიყვარულის გამოვლენა, რაც იმ დროს იშვიათი მოვლენა იყო. შემდგომში ასტრიდმა მათ მიუძღვნა წიგნი „სამუელ ავგუსტი სევედსტორპიდან და ჰანა ჰულტიდან“ (1973).

ბავშვობაში ასტრიდს იტაცებდა ფოლკლორი და სხვადასხვა ხუმრობა, ზღაპარი თუ ისტორია, რომელიც მამისგან თუ მეგობრებისგან მოუსმენია, იქცა მისი საკუთარი წიგნების ელემენტებად. წიგნებისა და კითხვის სიყვარული, როგორც იგი ამტკიცებდა, გაჩნდა კრისტინის, მისი მეგობრის სამზარეულოში. სწორედ კრისტინმა გააცნო მას საოცარი სამყარო, რომელშიც მოხვედრა შესაძლებელი იყო მხოლოდ ზღაპრების კითხვისას.
ასტრიდის შესაძლებლობები გამოვლინდა უკვე დაწყებით სკოლაში, სადაც მას „ვიმერბიუელი სელმა ლაგერლოფის“ სახელით იცნობდნენ. თუმცა, მისი აზრით, იგი ამ წოდებას არ იმსახურებდა.

16 წლის ასაკში მან დაიწყო მუშაობა გაზეთში „Wimmerby Tidningen“. ორი წლის შემდეგ ჯერ კიდევ ოფიციალურად გაუთხოვარი, იგი დაფეხმძიმდა და საცხოვრებლად სტოკჰოლმში გადავიდა. მან მდივნის კურსები დაამთავრა და 1931 წელს ამ სპეციალობით დაიწყო მუშაობა. 1926 წლის დეკემბერში მას ეყოლა შვილი ლარსი. ასტრიდს არ ჰქონდა საკმარისი ფული, რათა ერჩინა საყვარელი შვილი და იძულებული იყო, დროებით გაეშვა იგი დანიურ ოჯახში საცხოვრებლად. 1928 წელს მას მისცეს მდივნის ადგილი სამეფო ავტოკლუბში, სადაც მან გაიცნო სტურე ლინდგრენი. 1931 წელს მათ იქორწინეს და ასტრიდმა (რომელიც გვარით უკვე ლინდგრენი იყო) ჩამოიყვანა დანიიდან ლარსი.

ასტრიდ ლინდგრენს ეკუთვნის ბევრი სიცოცხლითა და სითბოთი სავსე ნაწარმოები. ისეთი, როგორებიცაა ”ჩვენც სალტკროკელები ვართ”, ”ბიულერბიუელი ბავშვები”, ”პეპი გრძელიწინდა”, ”მაწანწალა რასმუსი”, ”კარლსონი და ბიჭუნა”, ”ლიონებერგელი ემილის თავგადასავალი”...

ის იყო და მუდამ დარჩება ბავშვების საყვარელ მწერლად, რადგანაც მისი ყოველი წიგნი ნამდვილი შედევრია, სიყვარულისა და სიკეთის მასწავლებელია, ალბათ თვითონ ეს ქალი იყო უცნაურად სავსე ამ სიყვარულით, სითბოთი და სიცოცხლით...

აქამდე უცნობი ვან გოგის ნამუშევარი

ნიდერლანდების ერთ-ერთი პროვინციის ქალაქის - ზვოლეს (Zwolle) მუზეუმში გამოფინეს ნამუშევარი, რომელმაც რამდენიმე დღეში მსოფლიო ყურადღება დაიმსახურა. აქამდე ცნობილი, როგორც უცნობი მხატვრის ტილო, ვან გოგის ქმნილება აღმოჩნდა... ამის შესახებ ინფორმაციას NRC Handelsblad-ი ავრცელებს.

მუზეუმის დირექტორის, რალფ კენინგის (Ralph Keuning) განცხადებით, ის ფაქტი, რომ “ლე ბლიუტ-ფინის წისქვილი" (Le Blute-fin Mill) უდიდესი იმპრესიონისტის ნამუშევარია, ამსტერდამის ვან გოგის მუზეუმის ექსპერტებმაც დაადასტურეს.

NRC Handelsblad-ის გამოცემა აღნიშნავს, რომ ექსპერტების ყურადღება მიიქცია ისეთმა ფაქტორებმა, როგორებიცაა ტილოს ზომა და სტრუქტურა, საღებავების ტიპი, წერის მანერის რამდენიმე განსაკუთრებულობა და ასევე, სურათის უკანა მხარეს მოცემული შტამპი, რომელიც პარიზის ერთ-ერთ მაღაზიას ეკუთვნის.

ნახატი, რომელიც ვან გოგის ნამუშევრად აღიარეს, 1957 წელს ზვოლეს მუზეუმის დამფუძნებელმა დირკ ჰანემამ (Dirk Hannema) ათასი ევროს ეკვივალენტი თანხით პარიზის არტ დილერისგან შეიძინა. იმის მიუხედავად, რომ ჰანემა ნახატის ავტორის ვინაობაში დარწმუნებული იყო, მის განაცხადს ექსპერტები სკეპტიკურად შეხვდნენ. მან ადრე როტერდამის მუზეუმისთვის შეიძინა რამდენიმე თითქოსდა ვერმეერის ნამუშევარი, რომლებიც ორიგინალები არ აღმოჩნდა.

NRC Handelsblad-ის გარდა, ამ ფაქტთან დაკავშირებულ ინფორმაციას სააგენტო Reuters-იც ავრცელებს და აცხადებს, რომ ნახატი 1986 წლამდე, ანუ მისი მფლობელის გარდაცვალებამდე მის კერძო კოლექციაში ინახებოდა, მეპატრონეს გარდაცვალების შემდეგ კი მუზეუმში აღმოჩნდა. პროფესიონალები მის ექსპერტიზას მხოლოდ მას შემდეგ დათანხმდნენ, რაც ზვოლეს მუზეუმის წარმომადგენლებმა მათ ნამუშევარზე ექსპერტიზის ჩატარების თხოვნით არაერთხელ მიმართეს.

აქამდე ვან გოგის უცნობი ნამუშევარი უკანასკნელად 1995 წელს აღმოაჩინეს. თუმცა, 1970 წელს შედგენილი მხატვრის ნამუშევრების კატალოგს, მისი პირველი გამოქვეყნებიდან, მხოლოდ 5 ნამუშევარი მიემატა. ამის გამო, ზემოთ აღნიშნულმა ფაქტმა დაინტერესება გამოიწვია.

ვინსენტ ვან გოგი

1869-76 სამხატვრო-სავაჭრო ფირმის კომისიონერად მუშაობდა ჰააგაში, ბრიუსელში, ლონდონსა და პარიზში, 1876 მასწავლებლობდა ინგლისში. შეისწავლა თეოლოგია და 1878 - 79 მოძღვრად იყო ბორინაჟში (ბელგია), სადაც გაეცნო მაღაროელთა მძიმე ცხოვრებას. მშრომელთა ინტერესების დაცვის ნიადაგზე კონფლიქტი მოუვიდა ეკლესიის მესვეურებთან. 27 წლისამ გადაწყვიტა ხატვა შეესწავლა. ესწრებოდა ლექციებს ბრიუსელისა (1880 - 81) და ანტვერპენის (1885 - 86) სამხატვრო აკადემიაში. 1881-85 ვან გოგი გატაცებით ხატავდა ბორინაჟის მაღაროელებს, გლეხებს, ხელოსნებს, მეთევზეებს. 30 წლისამ მუშაობა დაიწყო ფერწერაში. უბრალო ადამიანებისადმი ღრმა თანაგრძნობით გამსჭვალულ, მუქ, პირქუშ ტონებში შესრულებულ სურათებსა და ეტიუდების სერიაში ("გლეხის ქალი", 1885, კრელერ-მიულერის სახელმწიფო მუზეუმი, ოტერლო; "კარტოფილის მჭამელები", ვ. ვან გოგის ფონდი, ამსტერდამი). ვან გოგი ანვითარებდა XIX საუკუნის კრიტ. რეალიზმისა და განსაკუთრებით ჟ. ფ. მილეს შემოქმედებით ტრადიციებს.

1886 - 88 ვან გოგი ცხოვრობდა პარიზში, სადაც თავისი ძმის თეო ვან გოგის დახმარებით გაეცნო ქალაქის სამხატვრო ცხოვრებას (თეო ვან გოგი, პარიზის ერთ-ერთი გალერეის დირექტორი, მთელი ცხოვრების მანძილზე მორალურად და მატერიალურად ეხმარებოდა ძმას ). პარიზში ვან გოგი კერძო სტუდიაში სრულყოფდა ხატვის ტექნიკას. ითვისებდა იმპრესიონისტების (კ. მონე, კ. პისარო, ა. სისლეი) პლენერულ ფერწერას და სწავლობდა იაპონურ გრავიურას. დაუახლოვდა ა. ტულუზ-ლოტრეკსა და პ. გოგენს. ამ დროიდან ვან გოგის პალიტრაზე მუქი ფერები კაშკაშა და მოციმციმე ცისფერმა, ოქროსფერმა და წითელმა ტონებმა შეცვალა. ფუნჯის მონასმი უფრო თამამი და დინამიკური გახდა ("ხიდი სენაზე", 1887, ვ. ვან გოგის ფონდი, ამსტერდამი და სხვ.).

1888 ვან გოგი სამუშაოდ გაემგზავრა საფრანგეთის სამხრეთ პროვინციაში, არლში, სადაც ინტენსიურად და ნაყოფიერად მუშაობდა, ხატავდა ნატურიდან. არლის პერიოდის დასაწყისშივე ჩამოყალიბდა მისი მხატვრული ენა - საკუთარი ემოციური განწყობილებით გადმოეცა ნატურა, მოვლენა, თუ საგანი. მხატვარი მიმართავდა ფერების კონტრასტულ შეხამებას და პასტოზურ მონასმებს. სამხრეთის მზით განათებულ მოციმციმე პეიზაჟებში ("მკა. ლაკროს ველი", "მეთევზეთა ნავები სენტ-მარიში", ორივე 1888, ვ. ვან გოგის ფონდი, ამსტერდამი) ჩანს ჰარმონიის, მშვენიერებისა და ბედნიერებისაკენ სწრაფვა; იმავე დროს ვან გოგი ქმნის სიმარტოვითა და უმწეობით დატანჯულ ადამიანთა ტრაგიკულ სახეებს ("ღამის კაფე", 1888, კერძო კოლექცია, ნიუ-იორკი). ფერის დინამიკა და გრძელი მონასმები ვან გოგის ტილოებზე დიდ ცხოველმყოფელობას ანიჭებს არა მარტო ადამიანს და მის გარემომცველ ბუნებას ("წითელი ვენახები არლში", 1888, ა. პუშკინის სახელობის სახვითი ხელოვნების მუზეუმი, მოსკოვი), არამედ უსულო საგნებიც ("ვან გოგის საწოლი ოთახი არლში", 1888, ვ. ვან გოგის ფონდი, ამსტერდამი).

80-იანი წლების ბოლოს მხატვარი ფსიქიკურად დაავადდა, რასაც მოჰყვა კონფლიქტი მასთან სტუმრად ჩამოსულ გოგენთან. ვან გოგი იწვა ჯერ არლის, შემდეგ კი სენ-რემისა (1889 - 90) და ოვერ-სიურ-უაზის (1890, სადაც თავი მოიკლა) საავადმყოფოში. ვან გოგის ბოლო 2 წლის ნამუშევრებისათვის დამახასიათებელია ფერთა შეხამების, რიტმის და ფაქტურის უკიდურესად გამძაფრებული ექსპრესია, განწყობილებათა მკვეთრი ცვალებადობა. სასოწარკვეთილებას ("მრადისობის კარიბჭესთან", 1890, კრელერ-მიულერის სახელმწიფო მუზეუმი, ოტერლო) და აღგზნებულ ვიზიონერულ იმპულსებს ("კიპარისებიანი და ვარსკვლავებიანი გზა", 1890, იქვე) ენაცვლება ნატურის მშვიდი და მთრთოლვარე შეგრძნება ("ოვერი წვიმის შემდეგ", 1890). სიცოცხლისა და ადამიანების სიყვარულით გამსჭვალულ ვან გოგის შემოქმედებაში ნათლად აისახა ევროპული კულტურის ისტორიის რთული და გარდამავალი პერიოდი. სულიერ ფასეულობათა მტკივნეულმა ძიებამ, რაც განსაცვიფრებელი სიწრფელით გამოვლინდა მხატვრის ცხოვრებასა და შემოქმედებაში (მ.შ. წერილებშიც), ტრაგიკულმა პათოსმა განსაზღვრა ვან გოგის ადგილი პოსტიმპრესიონიზმის ხელოვნებაში, რომლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი თვითონ იყო.